पुणे, दि. ५: विधानसभा निवडणूक निर्भयपणे व शांततापूर्ण वातावरणात पार पाडण्यासाठी सर्व राजकीय पक्षांनी, उमेदवारांनी आदर्श आचारसंहितेचे पालन करून प्रशासनास सहकार्य करावे. तसेच कायदा, सुव्यवस्था राखण्यासाठी उमेदवारांनी प्रचार करताना भारत निवडणूक आयोगाच्या निर्देशानुसार प्रत्येक गोष्टीची रिसतर परवानगी घ्यावी, असे निर्देश चिंचवड विधानसभा मतदारसंघाचे निवडणूक निरीक्षक मनवेश सिंग सिद्धू यांनी दिले.

पिंपरी चिंचवड महानगरपालिका, ग क्षेत्रीय कार्यालय, थेरगाव येथे निवडणूक निर्णय अधिकारी कार्यालयात आयोजित बैठकीत श्री. सिद्धू बोलत होते. यावेळी निवडणूक निर्णय अधिकारी अनिल पवार,सहाय्यक निवडणूक निर्णय अधिकारी अमोल कदम, आशा होळकर, किशोर ननवरे तसेच संबंधित अधिकारी, कर्मचारी आणि उमेदवार व त्यांचे प्रतिनिधी उपस्थित होते.

निवडणूक निरीक्षक श्री. सिद्धू म्हणाले, उमेदवारांच्या प्रचारासाठी काढण्यात आलेल्या रॅली, रोड-शो, प्रचार सभा इत्यादी बाबत एक खिडक कक्ष योजनेअंतर्गत भारत निवडणूक आयोगाच्या निर्देशानुसार ४८ तास अगोदर परवानगी घेणे बंधनकारक आहे. ही परवानगी २४ तासांच्या आत देण्यात येईल. तसेच उमेदवारांकडून प्रचारासाठी वापरण्यात येणारे स्पिकर आणि वाहने याबाबतही परवानगी घेणे बंधनकारक आहे. याव्यतिरिक्त प्रचार प्रसारासाठी जे पोस्टर्स छपाई करून घेतले जातात त्यावर संबंधित मुद्रणालयाचे नाव, संपर्क क्रमांक छापणे, एकूण छपाई केलेल्या पोस्टर्सचा तपशील निवडणूक निर्णय अधिकारी कार्यालयास कळविणे आवश्यक आहे.

सोशल मिडीयाचा वापर प्रसिद्धीसाठी करताना प्रसिद्धीस दिलेला मजकुर प्रक्षोभक आढळल्यास उमेदवाराविरोधात भारत निवडणूक आयोगाच्या निर्देशानुसार आचारसंहितेचा भंग केल्याप्रकरणी कारवाई केली जाईल. वर्तमानपत्र व टीव्ही चॅनल्सवर दिलेल्या जाहिरातीबाबतचा तपशील विभागीय आयुक्त कार्यालय, जिल्हाधिकारी कार्यालय आणि निवडणूक निर्णय अधिकारी कार्यालयास कळविणे आवश्यक आहे, असेही त्यांनी सांगितले.

0000

२६ व्या स्वर सागर सांस्कृतिक महोत्सवानिमित्त परिसंवादाचे आयोजन

पिंपरी, पुणे (दि. ०५ ऑक्टोबर २०२४) मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा नुकताच मिळाला आहे. यानंतर “पुढे काय?” याचा विचार करताना मराठी माणसाचे कर्तुत्व वाढले पाहिजे; तरच भाषा मोठी होईल. मराठी भाषा ज्ञान भाषा होण्यासाठी आपण काय करणार आहोत, हे महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक प्रश्नावर सरकारला जबाबदार धरणे चूक आहे. त्यासाठी आपण काय करणार आहोत याचा विचार सर्वांनी केला पाहिजे. त्यासाठी आत्मपरीक्षण करण्याची गरज आहे. लोक कर्तुत्ववान असतील तरच भाषा मोठी होते. जोपर्यंत मराठी भाषिक हा वैज्ञानिक होत नाही; तोपर्यंत मराठी भाषा ज्ञान भाषा होऊ शकत नाही, असे परखड मत महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाचे अध्यक्ष डॉ. सदानंद मोरे यांनी व्यक्त केले.
पिंपरी चिंचवड सोशल फाउंडेशन आयोजित २६ व्या स्वर सागर सांस्कृतिक महोत्सवानिमित्त सोमवारी (४ ऑक्टोबर) सायन्स पार्क येथे “मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळाला, पुढे काय?” या विषयावर परिसंवादाचे आयोजन केले होते. यावेळी ९१ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे माजी अध्यक्ष लक्ष्मीकांत देशमुख, ज्येष्ठ साहित्यिक रामदास फुटाणे, भाषा तज्ज्ञ व इतिहास संशोधक संजय सोनवणी, स्वर सागर सांस्कृतिक महोत्सवाचे मुख्य संयोजक प्रवीण तुपे आदी उपस्थित होते.
मराठी भाषेचे आपणच मारेकरी आहोत. मराठी शाळा बंद पाडण्यामध्ये साहित्यिकांचा मोठा वाटा आहे. कारण आपणच आपली मुले मराठी शाळांमधून शिकवली नाहीत तर समाजापुढे काय आदर्श ठेवणार. कला, साहित्य, संगीत, चित्रपट या माध्यमांमध्ये भाषा टिकवण्याची मोठी शक्ती आहे. कवी गझलकार सुरेश भट, संगीतकार गायक सुधीर फडके, मंगेशकर कुटुंबीय यांचा मराठी भाषा टिकवून ठेवण्यात मोलाचा वाटा आहे. वारकरी संप्रदाय आणि ग्रामीण भाग येथे मराठी टिकून आहे. मराठी टिकून ठेवण्यासाठी आणि ज्ञानभाषा होण्यासाठी यापुढील काळात ‘मराठी पास नसेल, तिथे त्या व्यक्तीला राज्यात कोठेही नोकरी मिळणार नाही’, असा कायदा करण्याची वेळ आली आहे. आजच्या परिस्थितीचा विचार केला तर मराठीचे मारेकरी मंत्री आहेत. दिल्लीला खुश करण्यासाठी ते मातृभाषेतून बोलतानाच हिंदी आणि इंग्रजी मध्ये माध्यमांशी संवाद साधतात. दिल्लीश्वरांची कृपा करण्यासाठी हे लांगुलचालन केले जात आहे. भाषा जाती जातींमध्ये वाटली जाणार आहे का? असा मला प्रश्न पडतो. मातृभाषा जगण्याचे बळ देते. साहित्य, चित्रपट, माध्यम, संगीत उपासक यांच्यावर भाषा टिकविण्याची जबाबदारी आहे, असे रामदास फुटाणे यांनी सांगितले.
मराठी भाषेला अभिजात मराठी भाषेचा दर्जा मिळाला आहे. आपण यासाठी उत्सव साजरा केला. मराठी राजभाषा म्हणून एक दिवसाचा कार्यक्रम करणार आणि उर्वरित ३६४ दिवस आपण काय करणार आहोत, याचा विचार केला पाहिजे. श्रीमंत इंग्रजी विरुद्ध गरीब मराठी असा लढा सध्या चालू आहे. मराठी ज्ञानभाषा खरोखरच आहे का, मराठी शिकून रोजगार मिळणार आहेत का, याचा सर्वांनीच विचार केला पाहिजे. राज्यांनी इंग्रजीची कास धरली आहे. न्याय व्यवस्था, प्रशासनामध्ये इंग्रजीचा वापर केला जातो; ही खंत आहे. जोपर्यंत आपण मराठीतून संवाद साधण्यावर भर देत नाही; तोपर्यंत परिस्थिती बदलणार नाही. मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळाला यातून पुढे मराठीसाठी संशोधन आणि विकास यावर भर दिला पाहिजे. भारतातील अन्य राज्यांमध्ये जेथे मराठी शाळा महाविद्यालय सुरू होती, ती तशीच चालू राहिली पाहिजे. अन्य राज्यांतील विद्यापीठांमध्ये मराठी अध्ययन केंद्र सुरू झाले पाहिजे. अन्य भाषेतील चांगले साहित्य आणि मराठी भाषेतील चांगल्या साहित्याचा अन्य भाषांमध्ये अनुवाद झाला पाहिजे. यासाठी एखादी अनुवाद अकादमी उभारली पाहिजे, असे मत लक्ष्मीकांत देशमुख यांनी मांडले.
मराठी भाषकांनीच मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळण्यासाठी विरोध केला, ही वस्तुस्थिती आहे. महाराष्ट्रात अठरा हजार मराठी माध्यमाच्या शाळा बंद झाले आहेत. आपल्याला आपल्या भाषेविषयी आस्था नाही. मातृभाषेतून शिक्षण घेतले तर प्रगती होते हे सिद्ध झाले आहे. परंतु याबाबत पालकांना आत्मविश्वास नाही. केवळ सरकारकडे बोट दाखवून चालणार नाही. पालक आपल्या मुलांना इंग्रजी माध्यमाच्या शाळेत प्रवेश घेण्यासाठी धडपडत असतात. मातृभाषा मराठी आणि शिक्षण इंग्रजी भाषेत यामुळे मुलांचा गोंधळ उडतो. मुलांची जिज्ञासा वृत्ती रोखली जाते. अनेक ठिकाणी वाचनालय बंद झाली आहे. जेथे अर्थोद्योग मोठा ती भाषा मोठी होते; हे सप्रमाण सांगता येते. अमेरिकेत गुजराती भाषिकांची संख्या अधिक आहे. तेथे उद्योग व्यवसाय उभारण्यात गुजराती लोकांचा मोठा वाटा आहे. तेथे इंग्रजी बरोबरच गुजराती भाषा वापरली जाते. ‘पटेल्स मोटेल्स’ असे ही म्हटले जाते. तो विचार करता उद्योगांमध्ये मराठी माणूस मागे आहे. भाषिक वैभव मुलांपुढे ठेवण्यासाठी मराठी भाषेत संवाद, वाचन त्याचे महत्त्व समजून सांगणे यावर भर दिला पाहिजे. भाषेच्या कल्याणासाठी आपण सर्वांनी कंबर कसली पाहिजे असे, संजय सोनवणी यांनी सांगितले.
प्रारंभी प्रवीण तुपे यांनी स्वर सागर सांस्कृतिक महोत्सवाच्या २६ वर्षांचा आढावा घेतला. पिंपरी चिंचवड शहरात सांस्कृतिक चळवळ उभी रहावी, स्थानिक कलाकार, साहित्यिकांना व्यासपीठ उपलब्ध झाले पाहिजे या उद्देशाने स्वर सागर कार्य करत आहे, असे तुपे यांनी सांगितले.स्वागत बाबासाहेब काळे यांनी केले. सुत्रसंचलन सीमा गांधी यांनी तर परिसंवादाचे समन्वयन आणि आभार राजन लाखे यांनी मानले.

लोकसभेला दणका दिला म्हणून मराठीला अभिजात दर्जा – रामदास फुटाणे

लोकसभेच्या निवडणुकीत भारतीय जनता पक्षाला महाराष्ट्रातून दणका मिळाला म्हणूनच मराठी भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळाला अन्यथा आणखीन प्रतीक्षा करावी लागली असती. देहू – आळंदी ही मराठीची दोन विद्यापीठे आहेत. तर ज्ञानोबा माऊलींनी लिहिलेले ‘पसायदान’ वाचले की मराठी भाषा अभिजात आहे हे स्पष्ट होते. अन्य कोणत्याही प्रमाणपत्राची आवश्यकता नाही, असे रामदास फुटाणे म्हणाले. यावेळी त्यांनी खुमासदार शैलीत वात्रटिका सादर केली.
आजोबा नाचू लागले, आजी नाचू लागली ।
शेंबडी नातवंडे इंग्रजी बोलू लागली ।।
नातू नाचू लागला, नात नाचू लागली ।
अन रद्दी इंग्रजीची घरी साचू लागली ।।
परिणाम असा झाला अजान मुळाखाली माती खचू लागली ।

आणि इंद्रायणीच्या डोहाला पोथी टोचू लागली ।।

पुणे, दि. ५ : विधानसभा सार्वत्रिक निवडणुकीत मतदानाचा टक्का वाढविण्यासाठी शिवाजीनगर विधानसभा मतदारसंघाच्या स्वीप पथकाने पुण्यातील बालगंधर्व रंगमंदिर येथे मतदान जनजागृतीसाठी स्वाक्षरी मोहिम कार्यक्रम राबविला. यावेळी कला व साहित्य क्षेत्रातील मान्यवर तसेच रसिकांनी स्वाक्षरी करून ‘मी मतदान करणारच’ असा संकल्प करून उत्स्फूर्त प्रतिसाद दिला.

शिवाजीनगर विधानसभा मतदारसंघाचे निवडणूक निर्णय अधिकारी गजानन गुरव यांच्या मार्गदर्शनाखाली स्वाक्षरी मोहिम घेवून मतदान जनजागृती कार्यक्रम राबविण्यात आला. स्वाक्षरी मोहिमेत सहभागी झालेल्यांनी सेल्फी पॉईंटवर सेल्फी देखील घेतला. यावेळी स्वीप पथकाचे नोडल अधिकारी, कर्मचारी आदी उपस्थित होते.

येत्या २० नोव्हेंबर रोजी विधानसभा सार्वत्रिक निवडणुकांसाठी मतदान होणार आहे. त्या अनुषंगाने घरातील सर्व पात्र मतदार असलेले ताई, दादा, आई, बाबा, काका, काकी अशा सर्वांनी मतदान करावे, याविषयी कार्यक्रमाच्या माध्यमातून आवाहन करण्यात आले. यावेळी मतदानाचे महत्व पटवून देण्यात आले.

संगीत रंगभूमीने रसिकांना आत्मानंद दिला : निर्मला गोगटे

पुणे : सुमारे 181 वर्षांची परंपरा लाभलेल्या संगीत रंगभूमीने रसिकांना आत्मानंद दिला. यातूनच संगीत कला लोकाभिमुख झाली आणि रंगभूमीला प्रतिष्ठा लाभली, असे प्रतिपादन संगीत रंगभूमीवरील ज्येष्ठ गायक अभिनेत्री, विदुषी निर्मला गोगटे यांनी केले. विष्णुदास भावे यांच्या कल्पक प्रयत्नांनी काही तरी नवल वर्तले अशी घटना घडली. या संगीत नाट्य महोत्सवाच्या माध्यमातून विष्णुदास भावे यांच्या कर्तृत्वाचे स्मरण होत आहे, असेही त्यांनी नमूद केले.

सुमारे 130 वर्षांची अखंडित परंपरा असलेल्या भरत नाट्य संशोधन मंदिरातर्फे पुणेकर रसिकांच्या आग्रहास्तव दिवाळीनिमित्त संगीत नाट्य महोत्सवाचे आयोजन करण्यात आले आहे. या महोत्सवाचे उद्घाटन आज (दि. 5) रंगभूमीदिनाचे औचित्य साधून विदुषी निर्मला गोगटे यांच्या हस्ते करण्यात आले. त्या प्रसंगी गोगटे बोलत होत्या. लोकमान्य मल्टिपर्पज सोसाटीचे संस्थापक किरण ठाकूर, ज्येष्ठ अभिनेत्री ईला पवार, भरत नाट्य मंदिराचे अध्यक्ष पांडुरंग मुखडे, कार्याध्यक्ष अभय जबडे मंचावर होते. दि. 5 ते दि. 7 नोव्हेंबर या कालावधीत या महोत्सवाचे आयोजन करण्यात आले आहे. पहिल्या दिवशी विद्याधर गोखले लिखित आणि रवींद्र खरे दिग्दर्शित संगीत स्वरसम्राज्ञी या नाटकाचा प्रयोग झाला.
बुधवार, दि. 6 नोव्हेंबर रोजी अण्णासाहेब किर्लोस्कर लिखित संगीत सौभद्र आणि गुरुवार, दि. 7 नोव्हेंबर रोजी कृष्णाजी प्रभाकर खाडिलकर लिखित संगीत मानापमान या नाटकांचा प्रयोग आयोजित करण्यात आला आहे.
भरत नाट्य मंदिराच्या कार्याचे कौतुक करताना गोगटे म्हणाल्या, भरत नाट्य मंदिराने अखंडितपणे रंगभूमीची सेवा केली आहे. येथील सभागृहाची रचना अतिशय उत्तम असल्याने येथे नाट्यप्रयोग हमखास रंगतो. या रंगभूमीला भरतमुनींचा आशीर्वाद लाभला आहे. पुणेकर रसिकांनी संगीत नाट्य महोत्सवाचा आग्रह धरला ही अतिशय आनंददायी आणि कौतुकास्पद बाब आहे.
किरण ठाकूर म्हणाले, संगीत नाट्य परंपरा जपली गेली पाहिजे. मराठी माणूस नाट्यवेडा आहे. मराठी रंगभूमीवरती एकापेक्षा एक सरस नाट्यकर्मी घडत आहेत. मराठी माणूस जगात कुठेही गेला तरी आपल्या बरोबर नाटक घेऊन गेला आहे. आजच्या काळात रसिक पुन्हा एकदा संगीत नाट्य रंगभूमीकडे आकर्षित होण्याची गरज आहे. भरत नाट्य मंदिराच्या कार्याचे कौतुक करून किरण ठाकूर यांनी भरत नाट्य मंदिरास पाच लाख रुपयांची देणगी जाहीर केली आणि मराठी संगीत रंगभूमीला वैभावाचे दिवस यावेत अशी सदिच्छा व्यक्त केली.
ईला पवार यांनी रंगभूमीदिनानिमित्त कलाकार आणि नाट्य रसिकांना शुभेच्छा दिल्या.
अभय जबडे यांनी प्रास्ताविकात संगीत नाट्य महोत्सवाच्या आयोजनामागील भूमिका विशद केली. मान्यवरांचा सत्कार पांडुरंग मुखडे यांच्या हस्ते झाला.

नवी दिल्ली, 5 नोव्हेंबर 2024

लंडन मधील  ‘एक्सेल लंडन’ इथे  5 ते 7 नोव्हेंबर 2024 दरम्यान भरणाऱ्या जागतिक पर्यटन बाजारात (WTM) भारत सरकारचे पर्यटन मंत्रालय सहभागी होत आहे. भारतात येणाऱ्या परदेशी पर्यटकांमध्ये ब्रिटनमधून येणारे पर्यटक दुसऱ्या क्रमांकावर आहेत. ब्रिटनमध्ये  भारतीय मूळ असलेले 19 लाख नागरिक आहेत. पर्यटन मंत्रालयाने या पर्यटन बाजारासाठी 50 जणांचे पथक पाठवले असून त्या पथकात राज्य सरकारांचे, पर्यटन संस्थांचे, विमानकंपन्यांचे, हॉटेल मालकांचे प्रतिनिधी समाविष्ट असून भारताची सांस्कृतिक विविधता, पर्यटनाचे अनेक प्रकार व थक्क करून टाकणारे एकमेवाद्वितीय अनुभवांचे भांडार या जागतिक व्यासपीठावर सादर करण्याची जबाबदारी त्या पथकावर आहे. जागतिक स्तरावर एक दर्जेदार पर्यटन अनुभव देणारा देश म्हणून भारताचे स्थान बळकट करणे व त्यायोगे भारतात येणाऱ्या पर्यटकांची संख्या वाढवणे हे भारताचे उद्दिष्ट आहे. WTM 2024 मधील इंडिया पॅव्हिलिअन मध्ये भारताची समृद्ध व विविधरंगी सांस्कृतिक परंपरा व भाषावैविध्य प्रदर्शित केले जाईल, ज्यातून आध्यात्मिक आणि आरोग्य  पर्यटन, विवाहसमारंभ किंवा साहस पर्यटन, पर्यावरण व खाद्यपर्यटन, इत्यादी विविधरंगी अनुभव देणाऱ्या पर्यटनाची माहिती सादर केली जाईल. यावर्षी इंडिया पॅव्हिलिअनचा  प्रमुख भर विवाह पर्यटन, MICE पर्यटन व महाकुंभ मेळा यावर राहणार आहे. भारतीय विवाहसोहळ्याची झलक दाखवणारा एक मंडपही इंडिया पॅव्हिलिअनमध्ये  उभारण्यात आला आहे.

भारत सरकारच्या पर्यटन मंत्रालयाखेरीज अनेक राज्य पर्यटन विभाग, पर्यटन व्यवस्थापन संस्था, विमान कंपन्या, सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यादेखील या WTM 2024 मधील इंडिया पॅव्हिलिअनमध्ये  सहभागी होणार आहेत.

पुणे-महिनाभरात राज्य उत्पादन शुल्क विभागाने अवैध दारूधंद्याचे ९२३ गुन्हे दाखल करून ८४३ जणांना अटक केली आहे. अशी माहिती येथे राज्य उत्पाफान शुल्क विभागाचे अधीक्षक चरणसिंग राजपूत यांनी दिली ते म्हणाले ,पुणे जिल्हयात दि. १८/११/२०२४ रोजी सायंकाळी ६:०० वाजल्यापसून ते दि. २०/११/२०२४ मतदान प्रक्रिया पार पडेपर्यंत व दि.२३/११/२०२४ मतमोजणीच्या दिवशी जिल्हास्तरीय सर्व विधानसभा मतदान संघांचे अधिकृत निकाल घोषित होईपर्यंत कोरडा दिवस (ड्रायडे) घोषित करण्यात आलेला असून याकाळात जिल्हयातील मद्य विक्रीच्या अनुज्ञप्ती बंद राहतील.

राज्य उत्पादन शुल्क आयुक्त डॉ. विजय सुर्यवंशी, व जिल्हाधिकारी डॉ. सुहास दिवसे, तसेच सह आयुक्त (अंमलबजावणी व दक्षता), राज्य उत्पादन शुल्क प्रसाद सुर्वे, यांचे मार्गदर्शन व सुचनेनुसार दिनांक. ०१ ऑक्टोबर २०२४ पासुन विधानसभा निवडणूकीच्या पार्श्वभुमीवर विविध पथके तयार केली आहेत. या पथकांकडून जिल्हयातील सर्व हातभट्टी निर्मिती वाहतुक विक्री, तसेच धाबे, अवैध ताडी धंदे यांच्यावर कारवाई करण्यात येत आहे. दिनांक. ०१/१०/२०२४ पासुन आतापर्यंत जिल्हयात एकूण ९२३ गुन्हे नोंद झाले असुन ८४३ जणांना अटक करण्यात आली आहे. त्यामध्ये ९६ वाहनासह एकुण ३ कोटी ५१ हजार रुपये किंमतीचा मुद्देमाल जप्त करण्यात आलेला आहे. सराईत गुन्हेगारां विरुध्द महाराष्ट्र दारुबंदी कायदा १९४९ चे कलम ९३ अन्वये एकुण ५० प्रस्ताव संबंधित दंडाधिकारी यांच्याकडे दाखल करण्यात आले असून त्यापैकी सदर इसमांकडून चांगल्या वर्तणूकीचे बंधपत्र घेण्यात येत असून आतापर्यंत १२ प्रकरणात रक्कम रुपये ९,८०,०००/- एवढया रक्कमेचे बंधपत्रे घेण्यात आलेली आहेत.
या काळात गोवा राज्य निर्मित मद्याचे दोन गुन्हे उघडकीस आले असुन या गुन्हयांमध्ये रु. ३,६४,१७०/- किंमतीचा मुद्देमाल जप्त करण्यात आलेला आहे.
जिल्हयात अवैध मद्य वाहतुकीस आळा घालण्याच्या दृष्टींने एकुण १८ तात्पुरते चेकनाके उभारुन संशयित वाहनांची तपासणी करण्यात येत आहे. त्यामुळे मतदारांना प्रलोभन दाखविण्यासाठी अवैध मद्याची वाहतुक केली जाणार नाही याची दक्षता घेण्यात येत आहे. तसेच मद्य विक्रीच्या अनुज्ञप्तींचे नियमित निरीक्षण करण्यात येत असुन अनुज्ञप्त्या विहीत वेळेत चालू व बंद होतील तसेच अल्पवयीन ग्राहकांना मद्यविक्री होणार नाही याची दक्षता
घेण्यात येत आहे. तसेच निवडणूक आयोग व जिल्हा निवडणूक अधिकारी यांच्या निर्देशाप्रमाणे कामकाज करण्यात येत आहे. सर्व नागरीकांना आवाहन करण्यात येत आहे की, त्यांना अवैध मद्य निर्मिती/विक्री/वाहतुक किंवा मद्यवाटप इ. संबंधी माहिती/तक्रार दयावयाची असल्यास टोल फ्री क्रमांक. १८००२३३९९९९ व अधीक्षक कार्यालयीन दुरध्वनी क्रमांक. ०२० २६१२७३२१ या क्रमांकावर संपर्क साधावा.