पुणे :
दगड हे पृथ्वीच्या उत्क्रांतीचे साक्षीदार आणि माहितीचे साठे असल्याने दगडांचा अभ्यास करणे म्हणजे पृथ्वीची, उत्क्रांतीची माहिती मिळवणे होय ‘ ,असे प्रतिपादन सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. नितीन करमाळकर यांनी केले.
‘जीविधा’, ‘डेक्कन कॉलेज’ व ‘टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठ’ यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित ‘माणसाने केलेला दगडाचा वापर’ या विषयावरील प्रदर्शनाचे उदघाटन गुरुवारी सायंकाळी झाले. याप्रसंगी ते प्रमुख पाहुणे या नात्याने बोलत होते.
ते म्हणाले, ‘ दगडांचा इतिहास लाखो , करोडो वर्षांचा आहे.पृथ्वीच्या उदरात काय दडले आहे, याचा अंदाज दगडांच्या अभ्यासातून करता येतो. दगडात सौंदर्य आहे आणि माहितीही आहे. हिरे हे अलंकारात वापरले जात असले तरी पृथ्वीच्या खोल उदरातील माहिती त्यात लपलेली असते.
या सर्व अभ्यासासाठी हे प्रदर्शन उपयुक्त ठरेल. यात पुणे विद्यापीठ ‘ जीविधा ‘ संस्थेला सहकार्य करेल
‘जीविधा ‘ चे संचालक राजीव पंडीत यांनी प्रास्ताविक केले.
हे प्रदर्शन दि. 11 ते 14 आॅक्टोबर या काळात सकाळी ११ ते रात्री ८ पर्यंत राजा रविवर्मा कलादालन, महात्मा फुले संग्रहालया समोर, घोले रोड आयोजित करण्यात आले आहे
माणसाच्या प्रगतीसार प्रदर्शनाची तीन टप्प्यांत विभागणी केली आहे. प्रागैतिहासिक, ऐतिहासिक व आधुनिक,प्रागैतिहासिक काळात माणूस दगडाचा वापर प्रामुख्याने हत्यारे बनवण्यासाठी, राहण्यासाठी म्हणून गुहा व दफनभूमीत करायचा. डेक्कन कॉलेज ने या प्रदर्शनात त्या काळातील माहीती मांडलीआहे,
ऐतिहासिक काळात किल्ले, मंदिरे, पाण्याची टाकी, शिलालेख, लेणी इत्यादी विविध ठिकाणी दगडाचा वापर दिसतो. ‘टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठ’ च्या साह्याने या काळाची माहिती प्रदर्शनाच्या माध्यमातून मांडली आहे.
अशी माहिती राजीव पंडीत यांनी प्रास्ताविकात दिली.
उदघाटनानंतर ‘डेक्कन कॉलेज’चे डॉ. प्रबोध शिरवळकर यांचे ‘हडप्पन संस्कृतीतील दगडाचा कलात्मक वापर’ या विषयावर व्याख्यान झाले.
आधुनिक काळातही दगडाचा वापर कमी झाला नाही. बांधकाम, घर सजावट, दागिने, खनिजे, इलेक्ट्रॉनिक्स, वैद्यकीय, केमिकल वगैरे क्षेत्रात दगडाने मानवी जीवन व्यापले आहे, याची माहिती होणे हा या प्रदर्शनाचा प्रमुख उद्देश आहे.
प्रदर्शनात फोटो व माहितीपूर्ण पोष्टर्स, अनेक वस्तू यांचा समावेश आहे.
यावेळी डॉ. प्रबोध शिरवळकर,डॉ. मंजिरी भालेराव, डॉ. श्रीकांत कार्लेकर, डॉ. संजीव नलावडे, डॉ. तुषार शिरोळे, डॉ. अजित वर्तक, डॉ. उदयसिंह पेशवा, या अभ्यासकांचा कुलगुरुंच्या हस्ते सत्कार करण्यात आला.
