चांगल्या रोजगाराच्या संधी आणि आर्थिक उन्नतीसाठी या क्षेत्रातील 1 लाख महिलांना सहकार्य करणार
मुंबई-: गोदरेज ॲग्रोव्हेट लिमिटेड (GAVL) ने त्यांच्या ‘वुमन इन ॲग्रिकल्चर’ अर्थात शेतीतील महिला या शिखर परिषदेच्या पहिल्या आवृत्तीचे आयोजन केले. क्षेत्रातील महिलांना साजरा करण्याजोग्या अशा या शिखर परिषदेचे उद्दिष्ट कृषी क्षेत्रामध्ये विविध दृष्टीकोनांना एकत्र आणणे आणि भारताच्या कृषी क्षेत्रातील महिलांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेला संबोधित करण्यासाठी आणि ओळखण्यासाठी विचारप्रवर्तक चर्चा घडवणे हा आहे.
शेती हे पुरुषप्रधान क्षेत्र आहे, असा व्यापक गैरसमज असूनही, आपल्या देशाची आकडेवारी वेगळीच वस्तुस्थिती प्रकट करते. भारतात 86.1 दशलक्ष स्त्रिया कृषी क्षेत्रात कार्यरत आहेत. देशातील एकूण महिला कामगारांपैकी त्यांचे प्रमाण 60 टक्के आहे. ग्रामीण भारतात उदरनिर्वाहासाठी शेतीवर अवलंबून असलेल्या महिलांची टक्केवारी 84 टक्के इतकी आहे. दुसरीकडे, कृषी-व्यवसायातही सर्व ठिकाणी महिलांची संख्या पुरुषांपेक्षा जास्त आहे. त्यामुळे भारतीय कृषी क्षेत्रात महिलांच्या महत्त्वाच्या परंतु अनेकदा दुर्लक्षित केलेल्या भूमिकेवर प्रकाश टाकण्याचा या शिखर परिषदेचा उद्देश होता.
कृषी-अन्न क्षेत्रातील महिलांसाठी रोजगारक्षमता वाढविण्यावरील पॅनेल चर्चेमध्ये या क्षेत्रातील महिलांना भेडसावणा-या कौशल्याच्या फरकांच्या विविध पैलूंमध्ये आणि शैक्षणिक आणि उद्योगातील सहकार्य परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी कशी मदत करू शकते, याबद्दल खोलवर चर्चा झाली. इतर पॅनेल चर्चेत महिलांना नेतृत्वाच्या भूमिकेत विकसित आणि प्रगत करण्यावर लक्ष केंद्रित केले गेले आणि उद्योगातील महिलांना सक्षम बनवण्याची गरज अधोरेखित करताना विचार आणि विचारांची देवाणघेवाण झाली.
कंपनीने पुढाकार घेतलेल्या या शिखर परिषदेवर भाष्य करताना GAVLचे व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. बलराम सिंग यादव म्हणाले की, “आमच्या महिला शेतकऱ्यांची मोठी उपस्थिती आणि या क्षेत्रात मोठे योगदान असूनही, आवश्यक संसाधनांचा अभाव आहे. म्हणून ज्या देशात आपल्याला अब्जावधी लोकांचे पोट भरावे लागेल, त्या देशात आपल्याला केवळ शेतातच नव्हे तर कृषी व्यवसायातील महिलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी एक इको-सिस्टम तयार करण्याची गरज आहे. त्यांना आवश्यक ज्ञान, पायाभूत सुविधा आणि सहाय्य प्रदान केल्याने आम्हाला निश्चितपणे देशाचे एकूण कृषी उत्पादन वाढविण्यात मदत होईल.”
ते पुढे म्हणाले, “भारत शाश्वत विकासाच्या भविष्यासाठी प्रयत्नशील असताना, मूल्य साखळीला ओलांडून महिलांचे सक्षमीकरण करणे आणि त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाची दखल घेणे अत्यावश्यक आहे. म्हणून, भारतीय कृषी कौशल्य परिषद (ASCI), भारताचे भविष्यातील कृषी नेते (FALI) आणि गोदरेज गुड अँड ग्रीन यांच्याशी भागीदारी करून, आम्ही या क्षेत्रातील 1 लाख महिलांचे उत्तम रोजगाराच्या संधी आणि आर्थिक उन्नतीसाठी पालनपोषण करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.”
भारतीय कृषी कौशल्य परिषद (ASCI) कृषी आणि संलग्न क्षेत्रातील संघटित/असंघटित विभागांमध्ये गुंतलेले शेतकरी, वेतन कामगार, स्वयंरोजगार आणि विस्तार कामगार यांच्यातील अंतर भरून आणि कौशल्ये सुधारून क्षमता वाढीसाठी कार्य करते.
द फ्युचर ऑफ ॲग्रिकल्चर लीडर्स इन इंडिया (FALI), अग्रगण्य कृषी व्यवसाय संस्थांद्वारे समर्थित एक उपक्रम आहे. त्याद्वारे हजारो ग्रामीण विद्यार्थ्यांसोबत काम केले जाते. त्यांना आधुनिक, शाश्वत शेती आणि कृषी उद्योगात यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक तांत्रिक, व्यवसाय आणि नेतृत्व कौशल्ये मिळवून दिले जाते.
GAVLच्या मानव संसाधन विभागाच्या प्रमुख मल्लिका मुत्रेजा यांनी महिला सक्षमीकरणाचे महत्त्व सांगून स्पष्ट केले की, “GAVLमध्ये, महिलांचे सक्षमीकरण हे आम्ही करत असलेल्या प्रत्येक कृतीचा केंद्रबिंदू आहे. आम्हाला ठाम विश्वास आहे की, शेतीमध्ये स्त्रीकरण आम्हाला सर्वोत्तम पद्धतींचा अवलंब करण्यास मदत करेल आणि महिला शेतक-यांची क्षमता ओळखण्यासाठी आमच्या उद्योगासाठी महत्त्वाच्या संरचनात्मक असमानता दूर करण्यात मदत करेल. भारतीय कृषी कौशल्य परिषदेच्या भागीदारीतील ही उद्घाटन शिखर परिषद, एक महत्त्वाचा क्षण दर्शविते, एक संस्था या नात्याने जी आपल्या राष्ट्राला अन्न पुरवण्यावर लक्ष केंद्रित करते, आम्ही येत्या काही वर्षांत अशा प्रकारच्या आणखी सहकार्यांची अपेक्षा करतो.”
या शिखर परिषदेत गोदरेज इंडस्ट्रीज लिमिटेड (GIL) चे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक आणि GAVL आणि Astec LifeSciences Limited चे अध्यक्ष नादिर गोदरेज, गोदरेज कन्झ्युमर प्रॉडक्ट्स लिमिटेड कार्यकारी अध्यक्ष निसाबा गोदरेज; पीक संरक्षण व्यवसाय, GAVL चे कार्यकारी संचालक आणि सीओओ बुर्जिस गोदरेज; ओपन सिक्रेटचे सीईओ अहाना गौतम; EYचे भागीदार अंगशुमन भट्टाचार्य; निव्हाच्या व्यवस्थापकीय संचालक गीतिका मेहता; सल्लागार आणि तज्ज्ञ (भारतीय कृषी आणि शहरी बदल) आणि स्वतंत्र संचालक इरीना विट्टल; ऑम्निव्होर शिल्पा दिवेकर निरुला, व्हेंचर पार्टनर; प्रा. विद्या वेमिरेड्डी, IIM अहमदाबाद येथील लिंग केंद्राच्या अध्यक्षा आणि भारतीय कृषी कौशल्य परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी डॉ. सतेंद्र आर्य यांसारख्या उद्योगातील आघाडीचे नेते आणि शैक्षणिक तज्ञांचा सहभाग होता.
‘वुमन इन ॲग्रिकल्चर’ समिट हे कृषी क्षेत्रातील महिलांना ओळखण्यासाठी आणि सक्षम करण्याच्या GAVL च्या वचनबद्धतेचा पुरावा म्हणून काम करते. संवाद आणि सहकार्यासाठी व्यासपीठ उपलब्ध करून शिखर परिषदेने अशा भविष्याचा मार्ग मोकळा केला आहे जिथे भारतातील शाश्वत कृषी विकास चालविण्यामध्ये महिलांना समान भागीदार म्हणून ओळखले जाईल.
