पुणे–देशातील गरिबी, अज्ञान, रूढिप्रियता यातून तत्कालीन समाजाला बाहेर काढण्यासाठी स्वातंत्र्य चळवळीतील शास्त्रज्ञांचे योगदान मोलाचे होते, असे मत डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीच्या ( डीईएस ) नियामक मंडळाचे अध्यक्ष आणि विचारवंत डॉ. शरद कुंटे यांनी काल येथे व्यक्त केले.
केंद्रीय सांस्कृतिक मंत्रालय, विज्ञान भारती, आझादी का अमृत महोत्सव आणि फर्ग्युसन महाविद्यालय ( स्वायत्त ) यांच्या वतीने लोकमान्य टिळक आणि शास्त्रज्ञ आचार्य डॉ. प्रफुल्लचंद्र राय यांच्या जयंतीनिमित्ताने ‘ स्वातंत्र्य लढ्यातील शास्त्रज्ञांचे योगदान या विषयावर डॉ. कुंटे बोलत होते. ‘
विज्ञान भारतीचे पश्चिम क्षेत्राचे सचिव श्री. श्रीप्रसाद, डीईएसचे कार्यवाह प्रा. धनंजय कुलकर्णी, प्रभारी प्राचार्य डॉ. नितीन कुलकर्णी, उपप्राचार्या प्रा. स्वाती जोगळेकर, प्रा. नारायण कुलकर्णी, शास्त्रज्ञ काशिनाथ देवधर यांची प्रमुख उपस्थिती होती.
कुंटे म्हणाले, ‘ केवळ स्वातंत्र्य मिळवून गरिबी दूर होणार नाही. मोठ्या प्रमाणावर रोजगार निर्मिती, उत्पादन वाढ, निर्यात वाढ या मार्गाने देशापुढचे आर्थिक प्रश्न सुटतील याची शास्त्रज्ञांना जाणीव होती. त्यासाठी विज्ञानातील ज्ञान उपयुक्त ठरले.
कुंटे पुढे म्हणाले, ‘ भारत हा मागासलेला देश आहे हा ब्रिटिशांनी निर्माण केलेला गैरसमज धुवून काढण्याचे काम शास्त्रज्ञांनी केले. इंग्रज येण्यापूर्वी भारतातील विज्ञान व तंत्रज्ञान, औषधशास्त्र, आरोग्य सुरक्षा किती प्रगत होत्या हे शास्त्रज्ञांनी जगाला पटवून दिले. त्यासाठी डॉ. प्रफुलचंद्र राय यांचे कार्य महत्त्वाचे आहे. ‘
श्रीप्रसाद म्हणाले, ‘ भारतात राज्य करण्यासाठी इंग्रजांनी आधुनिक विज्ञानाचा माध्यम म्हणून उपयोग केला. त्याला विज्ञानानेच प्रत्युत्तर देण्याची गरज लोकमान्य टिळक आणि स्वामी विवेकानंदांसारख्या द्रष्ट्या नेत्यांनी ओळखली. टिळकांनी ‘ गीता रहस्य ‘ या ग्रंथात आणि विवेकानंदांनी पाश्चात्य देशात हिंदू धर्म समजावून सांगण्यासाठी विज्ञानाचा आधार घेतला असल्याचे दिसून येते. ‘
या वेळी ‘ सृष्टिज्ञान ‘ या मासिकाच्या विशेषांकाचे प्रकाशन करण्यात आले. मानसी माहेगावकर यांनी सूत्रसंचालन आणि प्राचार्य कुलकर्णी यांनी स्वागत केले.
स्वातंत्र्य लढ्यात वैज्ञानिक आणि विज्ञान संस्थांचे योगदान
केंद्रीय सांस्कृतिक मंत्रालय आणि विज्ञान भारतीच्या वतीने स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवी वर्षानिमित्त ‘ स्वातंत्र्य लढ्यात वैज्ञानिक आणि विज्ञान संस्थांचे योगदान ‘ या विषयांवर परिसंवाद, ग्रंथ प्रकाशन, प्रदर्शन आणि ब्लॉग लिहिणे, कोडी सोडविणे, लघुचित्रफित तयार करणे आदी स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येणार असल्याचे श्रीप्रसाद यांनी सांगितले.
