‘बदलत्या जीवनशैलीचा यकृतावर परिणाम’ दीनानाथ मंगेशकर रुग्णालयातील परिसंवादाचा सूर
पुणे :
‘बैठेकाम, व्यायामाचा अभाव, तेलकट-मसालेदार खाणे आणि अति मद्यपान याचा यकृतावर परिणाम होतो. यकृत निकामी होण्याचे प्रमाण वाढत असून, जीवनशैलीबाबत काळजी घेण्याबरोबर अवयवदानाविषयी जागृती निर्माण करण्याची गरज आहे.’ असा सूर ‘यकृत जागृती सप्ताहानिमित्त’ दीनानाथ मंगेशकर रुग्णालयात आयोजित परिसंवादात गुरुवारी व्यक्त झाला.
‘जागतिक हिपॅटायटीस दिनानिमित्त’ (28 जुलै) आयोजित परिसंवादात डॉ. हर्षल गढीकर (हिपॅटोलॉजिस्ट), डॉ. विष्णू बिरादार (हिपॅटोलॉजिस्ट), डॉ.निनाद देशमुख (ट्रान्सप्लांट सर्जन), डॉ. वृषाली पाटील (प्रत्यारोपण तज्ज्ञ), शिल्पा बर्वे (अवयवदान व प्रत्यारोपण विभाग समन्वयक) हे सहभागी झाले होते. परिसंवादाचे सुत्रसंचालन डॉ वृषाली पाटील यांनी केले.
हिपॅटायटिसची लक्षणे व प्रतिबंध, उपचार, यकृताचा कर्करोग, लिव्हर सिर्हॉसिस, यकृत प्रत्यारोपण अशा अनेक मुद्यांवर तज्ज्ञांनी मार्गदर्शन केले. अवयवदानावर ‘फिर जिंदगी’ हा माहितीपट यावेळी दाखविण्यात आला.
डॉ. हर्षल गढीकर म्हणाले, ‘हिपॅटायटीस-बी किंवा हिपॅटायटीस-सी हा विकार संसर्गजन्य आहे. ज्याप्रमाणे रक्त, लघवी, थायरॉईड, कोलेस्टोरॉल तपासण्या केल्या जातात त्याप्रमाणे ‘हिपॅटायटीस-बी किंवा हिपॅटायटीस-सी’ याची देखील तपासणी आवश्यक आहे. कारण या आजाराची लक्षणे दिसून येत नाहीत. त्यामुळे 90 टक्के रुग्णांना आपल्याला हा विकार आहे, हेही माहीत नसते. पूर्णपणे बरा न होणार्या या आजारात यकृत निकामी होत जाते, आणि आयुष्यभर औषधे घ्यावी लागतात. हिपॅटायटीस आजारांवर कोणतीलही लस उपलब्ध नाही, परंतु वेळेवर निदान झाले तर 10 पैकी 8 रूग्णांवर औषधोपचार करता येतात.
डॉ. वृषाली पाटील म्हणाल्या, ‘बैठेकाम, व्यायामाचा अभाव, तेलकट-मसालेदार खाणे आणि अति मद्यपान याचा यकृतावर परिणाम होतो. यकृत निकामी होण्याचे प्रमाण वाढत असून, जीवनशैलीबाबत काळजी घेण्याबरोबर अवयवदानाविषयी जागृती निर्माण करण्याची गरज आहे.
डॉ. विष्णू बिरादार म्हणाले, गरोदरपणात योग्य काळजी घेतली न गेल्यास संसर्गामुळे नवजात बालकास हिपॅटायटीस झाल्याचे आढळते. हिपॅटायटीस आजारावर प्रतिबंध करण्यासाठी लसीकरण करणे आवश्यक आहे.
डॉ. निनाद देशमुख म्हणाले, ‘हिपॅटायटिस-सी वर लसीकरण उपलब्ध नाही. मात्र, उपचाराने चांगले परिणाम दिसून येतात. हे जंतू अधिक काळ यकृतात राहिले, तर कर्करोगाचा धोका असतो. त्यासाठी नियमित तपासण्या आवश्यक आहेत. एका वर्षात भारतात हिपॅटायटीस सी चे 1 लाख रुग्ण आढळतात. हिपॅटायटिस-सी या आजारात कोणतीही लक्षणे दिसून न आल्याने हा आजार जास्त बळावतो. त्यामुळे त्यातून कर्करोग, लिव्हर सिर्हॉसिस होऊ शकतो. यासाठी नियमित तपासण्या करणे गरजेचे आहे.’
शिल्पा बर्वे म्हणाल्या, ‘यकृत निकामी झाल्यावर प्रत्यारोपणाचा पर्याय उपलब्ध आहे. मात्र, अवयवदानाबद्दल आणि खर्चाबद्दल जनजागृती होणे आवश्यक आहे. या शस्त्रक्रिया यशस्वी होण्याचे प्रमाण 90 टक्के पेक्षा जास्त आहे.’
या सप्ताहात 150 रुग्णांची यकृत तपासणी करण्यात आली. 12 टक्के रुग्ण हिपॅटायटिसची लागण झालेले आढळले. तज्ज्ञांनी रुग्ण, नातेवाईक आणि नागरिकांच्या प्रश्नांनी उत्तरे दिली.