मुंबई:, २२ सप्टेंबरपासून, जीवनावश्यक वस्तूंवर आता दोन जीएसटी स्लॅब लागू होतील: ५% किंवा १८%. करप्रणाली सोपी करण्यासाठी सरकारने हे केले आहे. यामुळे पनीर, तूप, साबण आणि शाम्पू, तसेच एसी आणि कार यासारख्या सामान्य गरजा स्वस्त होतील.
जीएसटी कौन्सिलच्या ५६ व्या बैठकीत हा निर्णय घेण्यात आला. अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी ३ सप्टेंबर रोजी याची घोषणा केली . आम्ही ९ प्रश्नांच्या उत्तरांमध्ये या बदलाशी संबंधित सर्व महत्त्वाची माहिती देत आहोत…
१: जीएसटी दरात काय बदल झाले आहेत?
: सरकारने ३ सप्टेंबर रोजी घोषणा केली की त्यांनी जीएसटी स्लॅब ५%, १२%, १८% आणि २८% वरून दोन केले आहेत. आता, फक्त ५% आणि १८% स्लॅब असतील.
याशिवाय, तंबाखू, पान मसाला, कार्बोनेटेड पेये आणि मोठ्या कार, जहाज आणि वैयक्तिक वापरासाठी विमाने यासारख्या लक्झरी वस्तूंवर ४०% विशेष कर आकारला जाईल.
पनीर, रोटी, चपाती आणि पराठा यासारख्या काही वस्तूंवर आता कर आकारला जाणार नाही. उद्या, २२ सप्टेंबरपासून तंबाखू वगळता सर्व वस्तूंवर नवीन दर लागू होतील.
२: कर स्लॅब बदलणे फायदेशीर ठरेल की हानिकारक?
: या बदलामुळे साबण आणि शाम्पू, अन्न, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कार यासारख्या दैनंदिन वापराच्या वस्तू स्वस्त होतील. जीवन आणि आरोग्य विम्यावरील १८% कर देखील शून्य करण्यात आला आहे. याचा अर्थ एक फायदा होईल. या वस्तूंव्यतिरिक्त…
सिमेंटवरील कर २८% वरून १८% पर्यंत कमी केला, यामुळे घर बांधण्याचा किंवा दुरुस्तीचा खर्च कमी होईल.
टीव्ही आणि एसी सारख्या वस्तूंवरील कर २८% वरून १८% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे, ज्यामुळे ते स्वस्त झाले आहेत.
३३ आवश्यक औषधांवर, विशेषतः कर्करोग आणि गंभीर आजारांसाठी असलेल्या औषधांवर कोणताही कर नाही.
३५० सीसी पर्यंतच्या छोट्या कार आणि मोटारसायकलींवर आता २८% ऐवजी १८% कर आकारला जाईल.
ऑटो पार्ट्स आणि तीन चाकी वाहनांवरील कर देखील २८% वरून १८% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे, ज्यामुळे ते स्वस्त झाले आहेत.
बदलापूर्वी: समजा केसांच्या तेलाच्या बाटलीची किंमत १०० रुपये होती आणि त्यावर १८% जीएसटी आकारला जात होता, तर गणना अशी असेल…
जीएसटी = ₹१०० × १८% = ₹१८
एकूण किंमत = ₹१०० + ₹१८ = ₹११८
बदलानंतर: नवीन जीएसटी ५% आहे.
जीएसटी = ₹१०० × ५% = ₹५
एकूण किंमत = ₹१०० + ₹५ = ₹१०५
फायदा: पूर्वी ११८ रुपयांना मिळणारी बाटली आता १०५ रुपयांना मिळेल. याचा अर्थ १३ रुपयांचा नफा होईल.
३: जुन्या स्टॉकवर एमआरपी जास्त असेल, हे देखील स्वस्त दरात उपलब्ध होईल का
: सरकारने असे म्हटले आहे की जुन्या स्टॉकवरील एमआरपी जास्त असली तरीही, या वस्तू नवीन दरांवर उपलब्ध असतील. कमी केलेल्या जीएसटी दरांचा फायदा ग्राहकांना देणे आवश्यक असेल.
दरम्यान, राष्ट्रीय औषधनिर्माण किंमत प्राधिकरणाने (एनपीपीए) १२ आणि १३ सप्टेंबर रोजी औषधांसाठी दिलेल्या आदेशात म्हटले आहे की-
औषधे तयार करणाऱ्या आणि विकणाऱ्या सर्व कंपन्यांना औषधे, फॉर्म्युलेशन आणि वैद्यकीय उपकरणांचे एमआरपी अपडेट करावे लागेल.
जीएसटी बदलानंतर, सुधारित किंमत यादी डीलर, किरकोळ विक्रेता, राज्य औषध नियंत्रक आणि सरकारला द्यावी लागेल, जेणेकरून ती ग्राहकांना दाखवता येईल.
४: जर दुकानदाराने जीएसटी कपातीचा लाभ दिला नाही तर काय करावे?
: जर दुकानदाराने कमी केलेली किंमत ग्राहकांना दिली नाही, तर तुम्ही तक्रार करू शकता. दोषी दुकानदारांना दंड किंवा तुरुंगवास देखील होऊ शकतो.
तुम्ही राष्ट्रीय ग्राहक हेल्पलाइनवर १८००-११-४००० वर तक्रार करू शकता.
तुम्ही CBIC च्या GST हेल्पलाइनला १८००-१२००-२३२ वर देखील कॉल करू शकता.
तुम्ही राष्ट्रीय नफाविरोधी प्राधिकरणाच्या वेबसाइटवर तक्रार करू शकता.
वेबसाइटवरील तक्रारीत बिलाची प्रत, दुकानदाराचे नाव आणि पत्ता द्यावा लागेल.
५: जीवन आणि आरोग्य विम्याचे प्रीमियम कमी होतील का?
: हो, सरकारने जीवन आणि आरोग्य विम्याच्या प्रीमियमवरील जीएसटी १८% वरून शून्य केला आहे. २२ सप्टेंबर नंतर भरलेल्या नूतनीकरण प्रीमियमना देखील जीएसटीमधून सूट मिळेल. प्रीमियममध्ये किती कपात होईल हे उदाहरणासह समजून घेऊया.
समजा, ५०,००० रुपयांच्या प्रीमियमसह कुटुंब आरोग्य विमा पॉलिसी आहे:
बेस प्रीमियम: ५०,००० रुपये
१८% GST सह प्रीमियम: ₹५९,०००
०% जीएसटीसह प्रीमियम: ₹५०,०००
लाभ: ९,००० रुपये
टीप: हे आकडे केवळ उदाहरणासाठी आहेत. प्रत्यक्ष प्रीमियम वेगवेगळे असू शकतात.
६: जीएसटी बदलांमुळे काही वस्तू महाग होतील का?
हो, चैनीच्या वस्तूंसाठी ४०% चा नवीन स्लॅब तयार करण्यात आला आहे. यामध्ये पान मसाला आणि तंबाखू सारख्या उत्पादनांचा समावेश आहे.
याशिवाय, काही कार आणि बाईकवरही ४०% कर आकारला जाईल. तथापि, ही वाहने अधिक महाग होणार नाहीत. पूर्वी, त्यांच्यावर २८% जीएसटी आणि १७% उपकर आकारला जात होता. याचा अर्थ एकूण कर ४५% होता, जो आता ४०% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे.
१२०० सीसी आणि ४ मीटरपेक्षा जास्त लांबीच्या पेट्रोल वाहनांवर ४०% कर आकारला जाईल.
१५०० सीसी आणि ४ मीटरपेक्षा जास्त लांबीच्या डिझेल वाहनांवरही ४०% कर आकारला जाईल.
३५० सीसी पेक्षा जास्त विस्थापन असलेल्या मोटारसायकलींवरही हा कर लागू होईल.
७: असे काही पदार्थ आहेत का ज्यांच्या किमती बदलणार नाहीत?
हो, GST २.० मध्ये जवळजवळ ९०% वस्तूंच्या किमती बदलल्या आहेत, परंतु काही वस्तू अशा आहेत ज्यांचे GST दर बदललेले नाहीत.
०% स्लॅब: ताजी फळे आणि भाज्या, दूध, सैल पीठ, ब्रेड, रोटी, पराठा. हे आधीच शून्य-रेटेड होते आणि अजूनही आहेत.
५% स्लॅब: इलेक्ट्रिक वाहने (EVs) जसे की इलेक्ट्रिक कार. यावर पूर्वी ५% GST लागत होता आणि तो तसाच राहील.
३% स्लॅब: सोने, चांदी, हिरे आणि मौल्यवान दगड. पूर्वी, जीएसटी दर ३% होता आणि तो ३% आहे. हा एक विशेष स्लॅब आहे.
१८% स्लॅब – बहुतेक इलेक्ट्रॉनिक्स वस्तू जे आधीच १८% मध्ये होते जसे की मोबाईल फोन, लॅपटॉप आणि संगणक.
पाप आणि चैनीच्या वस्तू – सिगारेट, तंबाखू उत्पादने (जसे की गुटखा, बिडी, पान मसाला) – भरपाई कर्जे मंजूर होईपर्यंत २८% + भरपाई उपकर राहील. त्यानंतर ते ४०% पर्यंत हलवले जातील.
८: हॉटेल बुकिंग, विमान तिकिटे, सिनेमा तिकिटे देखील स्वस्त होतील का?
: हॉटेल रूम बुकिंग, सौंदर्य आणि आरोग्य सेवांवरील जीएसटी १८% वरून ५% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे. १०० रुपयांपर्यंतच्या सिनेमा तिकिटांवर ५% कर आकारला जाईल, जो पूर्वी १२% होता. १०० रुपयांपेक्षा जास्त किमतीच्या तिकिटांवर आता १८% कर आकारला जाईल.
१,००० रुपयांपेक्षा कमी भाडे असलेल्या हॉटेल खोल्या अजूनही करमुक्त राहतील.
१००० ते ७५०० रुपयांच्या हॉटेल खोल्यांवर जीएसटी १२% वरून ५% करण्यात आला आहे.
७,५०० रुपयांपेक्षा जास्त भाडे असलेल्या प्रीमियम हॉटेल्सवर १८% जीएसटी आकारला जाईल.
समजा एका हॉटेल रूमची किंमत ₹५,००० आहे. पूर्वी त्यावर १२% जीएसटी लागत होता. आता तो ५% आहे, म्हणजे गणना अशी असेल…
२२ सप्टेंबरपूर्वी
जीएसटी = ₹५००० × १२% = ₹६००
एकूण किंमत = ₹५००० + ₹६०० = ₹५६००
२२ सप्टेंबर नंतर:
जीएसटी = ₹५००० × % = ₹२५०
एकूण किंमत = ₹५००० + ₹२५० = ₹५२५०
बचत: ३५० रुपये ; पूर्वी ५६०० रुपयांना मिळणारा हॉटेल रूम आता ५२५० रुपयांना उपलब्ध होईल.
इकॉनॉमी क्लासचे भाडे स्वस्त होतील आणि बिझनेस क्लासचे भाडे महाग होईल. प्रथम श्रेणीचे भाडे कायम राहतील. पूर्वी इकॉनॉमी क्लासच्या भाड्यावर १२% जीएसटी लागत होता, जो आता ५% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे. बिझनेस क्लासचा जीएसटी १२% वरून १८% पर्यंत वाढवण्यात आला आहे.
९: नवीन जीएसटीचा अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होईल?
: सरकारचा दावा आहे की, जीएसटी २.० मुळे सामान्य माणसाला दिलासा मिळेल, व्यवसाय सुलभ होईल आणि अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल.
