मुंबई, 25 ऑक्टोबर : भारतातील मुलांमध्ये इंग्रजी भाषा वाचता येणे आणि तिचे पूर्ण आकलन यातील सुधारणा व्हावी, या मुद्द्यावर गेल्या काही वर्षांपासून लक्ष केंद्रित करण्यात आले आहे.
जागतिक स्तरावरील स्पर्धात्मक फायदे आपल्या देशातील तरुणांना मिळायला हवेत, परंतु यामध्ये तरुणांना इंग्रजी भाषा वाचता येण्यातील अडचणींमुळे अस्पष्टसे पेच निर्माण होतात, भारतीय अर्थव्यवस्था लोकसंख्येचे फायदे प्राप्त करण्याचा प्रयत्न करत असताना, यासमोर तरुणांच्या क्षमतांचे हे आव्हान उभे राहते. 2016-17मध्ये इंग्लिशहेल्परटीएम द्वारे विविध शासकीय आणि अनुदानित शाळांतील विद्यार्थ्यांसाठी स्वतंत्र मूल्यांकन करण्यात आले, राइट टू रीड उपक्रमाअंतर्गत हे मूल्यांकन झाले. 3 ते 5च्या प्राथमिक स्तरावर या शैक्षणिक वर्षात ट्रीटमेंट ग्रूपमध्ये कंट्रोल ग्रूपपेक्षा इंग्रजी गुणांमध्ये 21 टक्क्यांची सुधारणा दिसली. तर, 6 व 7 इयत्तेतील ट्रीटमेंट ग्रूप कंट्रोल ग्रूपच्या तुलनेत 20 टक्क्यांनी अग्रेसर होता.
कंट्रोल आणि ट्रीटमेंटची रचना मिळणाऱ्या लाभांशांची तुलना करण्यात आली आहे. राइट टू रीड उपक्रमाअंतर्गत ज्या विद्यार्थ्यांनी तंत्रज्ञान प्रवण गोष्टींच्या माध्यमातून वाचण्याचा अनुभव घेतला, त्यांना ट्रीटमेंट ग्रूप म्हणून संबोधण्यात आले. ज्या विद्यार्थ्यांना इंग्रजी शिकण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा अजिबातच वापर करू दिला गेला नाही, अशांना कंट्रोल ग्रूप म्हणून संबोधण्यात आले.
गेल्या दशकभरात, सरकारी शाळांमध्ये आयोजित केलेल्या सर्वेक्षणातून असे दिसून येते की, विद्यार्थ्यांमध्ये वाचणे आणि आकलन करणे यात सातत्याने आणि मोठी त्रुटी आढळून येत आहे.
महाराष्ट्र, पश्चिम बंगाल, गुजरात आणि पंजाब राज्यांमध्ये 3 ते 5 इयत्तांमध्ये मूलभूत आधारावर तब्बल 70,000 चाचण्या घेण्यात आल्या. या चाचणीत, ज्या विद्यार्थ्यांना इंग्रजी पुस्तके वाचण्यासाठी कुठल्याही तंत्रज्ञानाची साहाय्यता उपलब्द करून दिली गेली नाही, अशा कंट्रोल ग्रूपमधील विद्यार्थ्यांच्या इंग्रजी वाचन आणि आकलनात सुधारणा होण्यास भरपूर वाव दिसून आला.
हा अहवाल सादर करताना इंग्लिश हेल्परचे एमडी आणि सीईओ श्री. संजय गुप्ता म्हणाले की, “अध्यापनाला तंत्रज्ञानाची जोड मिळाली तर विद्यार्थ्यांच्या वाचनाच्या प्रश्नांमध्ये तातडीची आणि परिणामकारक सुधारणा होईल, यावर आमचा विश्वास आहे. या उपक्रमात आम्ही ठोस पावले टाकत आहोत, गेल्या दोन वर्षांमध्ये 20,000 विद्यार्थ्यांवरून आम्ही 1 दशलाख विद्यार्थ्यांपर्यंत पोचलो आहोत. आम्ही अगदी सहजपणे 50 पटींनी विकास करत आहोत आणि त्याच वेळेत तब्बल 50 दशलक्ष भारतीय मुलांपर्यंत पोचत आहोत. आमच्या सर्व कौशल्यांचे आम्ही सादरीकरण केलेले आहे. आता आपल्या देशाने या दृष्टीने एक मोठी झेप घेण्याची गरज आहे.’’
“तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने वाचन करणे किंवा आकलन करणे हे पहिले आवश्यक पाऊल आहे. यामुळे आपण साक्षरतेसारख्या मुख्य प्रश्नाचे उत्तर शोधू शकू. परंतु या नव्या जगात सर्व प्रकारचे व्यापक तंत्रज्ञान आजच्या तरुणांना आत्मसात केले पाहिजे आणि कम्प्यूटरशी संबंधित साक्षर झाले पाहिजे. थोडक्यात म्हणजे, मुलांच्या अध्यापन आणि जीवनावश्यक गरजांसाठी शिक्षण देताना तंत्रज्ञानाचा लाभ घ्या आणि त्यांना तंत्रज्ञान सक्षम बनवा. भारत देशाने ही संधी घेतलीच पाहिजे आणि आपल्या देशाला एकाच वेळेस कौशल्यातील असमानता आणि गुणवत्तेचे प्रमाण यावर मात करून प्रमुख स्थानी नेले पाहिजे.’’ असे इंग्लिश हेल्परचे संस्थापक, मालिकाधिष्ठित उद्योजक, आकलनशास्त्रज्ञ, पीएचडीधारक डॉ. वेंकट श्रीनिवासन म्हणाले.
तंत्रज्ञान प्रवण वाचन विद्यार्थ्यांना प्रामुख्याने उपलब्ध करून दिले पाहिजे, आणि त्यांच्यातील सर्व स्तरावर होणारी सुधारणा कंट्रोल ग्रूपशी ताडून घेतली पाहिजे, त्यांच्यात सकारात्मक बदल घडत असल्याचे आणि त्यांच्या उच्चतम पातळीवर अस्खलिखित बदल होत असल्याचे दिसून येईल.
अभ्यासाचे तात्पर्य :
– सर्व इयत्तांमध्ये तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने वाचन उपलब्ध करून दिलेली मुले, अशा प्रकारची सुविधा उपलब्ध न करून दिलेल्या विद्यार्थ्यांच्या तुलनेत अधिक चांगली कामगिरी करणारी ठरली.
– तंत्रज्ञान साहाय्य दिलेल्या सर्व विद्यार्थ्यांमधील वाचनाची क्षमता, अशा प्रकारे सुविधा उपलब्ध न करून दिलेल्या विद्यार्थ्यांपेक्षा सर्वोत्तम पातळीवर गेली.
– 2013-14 साली 20,000 विद्यार्थ्यांवर अशा प्रकारचा अभ्यास करण्यात आला होता, आणि यातील निकालांमध्ये सातत्य राहिले आहे. थोडक्यात, या उपक्रमाची 50 पटींनी वाढ करणे आणि याद्वारे 20,000 मुलांपासून आता 1 दशलक्ष मुलांपर्यंत पोचणे शक्य झाले आहे.
या उपक्रमातून प्रामुख्याने समोर आलेली गोष्ट म्हणजे, मल्टी-सेन्सरी तंत्रज्ञान प्रवण वाचनाने इंग्रजी वाचन आणि आकलनात सकारात्मक परिणाम दिसून येतो. रीड टू मीटीएम या क्लासअंतर्गत कार्यरत असेलल्या विद्यार्थ्यांमध्ये सातत्याने उच्चतम गुणांकन प्राप्त झाल्याचे दिसून येते, हे गुणांकन इंग्रजी अध्यापनासाठी तंत्रज्ञान-प्रवण व्यासपीठ उपलब्ध करून न देण्यात आलेल्या विद्यार्थ्यांच्या तुलनेत जास्त आहे.
इंग्लिशहेल्परबद्दल
इंग्लिशहेल्परटीएमद्वारे सर्व वयोगटातील ग्रूपमधील इंग्रजी भाषा शिकणाऱ्यांसाठी मल्टी-सेन्सरी तंत्रज्ञानप्रवण वाचन आणि आकलन सुधारणा उपक्रम राबवले जातात. राइट टू रीड या उपक्रमातून इंग्लिशहेल्परटीएमने रीड टू मीटीएम हा उपक्रम सादर केला आहे – वाचन आणि आकलनाचे हे सॉफ्टवेअर आठ राज्यातील तबब्ल 6,000 शाळांमध्ये राबवण्यात येत आहे, आतापर्यंत 1.5 दशलक्ष विद्यार्थी आणि 12,000 पेक्षा जास्त शिक्षख यांच्यावर त्याचा परिणाम झालेला आहे.
