डॉ. वर्गीस कुरियन यांच्यानंतर हा पुरस्कार मिळवणारे डॉ. यू.एस. अवस्थी हे दुसरे भारतीय आहेत.
नवी दिल्ली,२७ नोव्हेंबर,२०२४:इंडियन फार्मर्स फर्टिलायझर कोऑपरेटिव्ह लिमिटेड (इफ्को)चे व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. यू.एस. अवस्थी यांना २०२४ साठीचा रोशडेल पायोनियर्स पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. डॉ. वर्गीस कुरियन यांच्या नंतर हा पुरस्कार मिळवणारे ते दुसरे भारतीय ठरले आहेत. डॉ. कुरियन यांना २००१ साली हा सन्मान देण्यात आला होता. हा पुरस्कार २००० साली सुरू करण्यात आला असून, तो आंतरराष्ट्रीय सहकारी संघटनेचा सर्वोच्च सन्मान मानला जातो. सहकारी चळवळीत नावीन्यपूर्ण आणि आर्थिकदृष्ट्या शाश्वत उपक्रम राबवून सदस्यांच्या आयुष्यात सकारात्मक बदल घडवणाऱ्या व्यक्तीला किंवा विशेष परिस्थिती, संस्थेला हा पुरस्कार देण्यात येतो.
डॉ. अवस्थी हे केमिकल इंजिनीअर असून ते १९७६ मध्ये इफ्कोमध्ये रुजू झाले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली या सहकारी संस्थेची उत्पादनक्षमता २९२% वाढली आणि निव्वळ मालमत्तेत ६८८% वाढ झाली त्यांच्या दूरदृष्टीने इफ्कोने विविध व्यवसाय क्षेत्रांमध्ये प्रवेश केला आणि व्यवसायाचे यशस्वी विविधीकरण केले. तसेच, भारतीय शेतकऱ्यांसाठी नॅनो खतांचे नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञान विकसित केले.
आयसीएचे अध्यक्ष एरियल ग्वार्को यांनी २५ नोव्हेंबर रोजी नवी दिल्ली, भारत येथे आयोजित आयसीए ग्लोबल कॉन्फरन्समध्ये एका विशेष समारंभादरम्यान डॉ. अवस्थी यांना हा पुरस्कार प्रदान केला. इफ्को लिमिटेड आंतरराष्ट्रीय सहकारी संघटना आणि केंद्रीय सहकार मंत्रालयाच्या संयुक्त विद्यमाने आयसीए महासभा आणि जागतिक सहकार परिषद २०२४चे आयोजन करण्यात आले आहे. हा कार्यक्रम दिल्लीतल्या भारत मंडपम येथे आयोजित करण्यात आला असून, ३० नोव्हेंबर २०२४ रोजी संपन्न होणार आहे.
डॉ. अवस्थी म्हणाले, “आयसीएचा हा प्रतिष्ठेचा पुरस्कार स्वीकारणे हा माझा बहुमान आहे. हा पुरस्कार म्हणजे सन्माननीय पंतप्रधान श्री. नरेंद्र मोदी यांच्या ‘सहकारातून समृद्धी’ या व्हिजनचे द्योतक आहे आणि यातून सन्माननीय सहकार मंत्री श्री. अमित शाह यांच्या मार्गदर्शनालाखाली आणि अष्टपैलू नेतृत्वाखाली इफ्कोने केलेले असामान्य प्रयत्न अधोरेखित होतात. जागतिक पातळीवर भारतातील सहकारी चळवळ वाढविण्याच्या त्यांच्या व्हिजनसाठी आम्ही सतत प्रयत्नशील असतो. हा पुरस्कार दिल्याबद्दल मी इंटरनॅशनल कोऑपरेटिव्ह अलायन्स आणि जागतिक पातळीवरील सहकार क्षेत्राचे मी आभार मानतो. या पुरस्कारामुळे आपल्याला सहकाराची वृत्ती जागतिक पातळीवर जपण्यासाठी आणि पुढे नेण्यासाठी प्रेरणा मिळते.”
डॉ. अवस्थी पुढे म्हणाले, “नॅनो डॅप व नॅनो युरिया लिक्विडसारख्या नॅनो खतांच्या माध्यमातून इफ्कोने शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन दिले आहे, शेती करण्याच्या पद्धतीत परिवर्तन घडवेल आहे आणि पर्यावरणस्नेही मागण्यांची पूर्तता केली आहे. स्थानिक पातळीवर नॅनो खतनिर्मिती होत असल्याने लॉजिस्टिकसंदर्भातील समस्या हाताळल्या गेल्या आहेत, आयातीवरचे अवलंबित्व कमी झाले आहे आणि अवजड पॅकेजिंगऐवजी कॉम्पॅक्ट बाटल्यांचा वापर होऊ लागला आहे. या नवकल्पनांमुळे मातीचा कस सुधारला आहे, शेतकऱ्यांचा नफा वाढला आहे आणि पर्यावरणपूरक शेतीला प्रोत्साहन मिळाले आहे.” इफ्कोने स्थानिक पातळीवर विकसित केलेली नॅनो युरिया व नॅनो डॅप यांचा वापर भारतभरातील शेतकरी करत आहेत आणि भारतातील कानाकोपऱ्यातील शेतकऱ्यांनी तसेच परदेशात, विशेषतः भारताच्या शेजारी राष्ट्रांनीही ही उत्पादने स्वीकारली आहेत आणि नॅनो खतांचा पुरवठा करण्यासाठी इतर राष्ट्रांनीही इफ्कोशी संपर्क साधला आहे. नजीकच्या भविष्यकाळात नॅनो खते 25 देशांमध्ये निर्यात करण्याची आमची योजना आहे.
