हा बोगदा चारधाम प्रकल्पाचा भाग
चार धाम रोड प्रकल्पांतर्गत हा बोगदा बांधला जात आहे. 853.79 कोटी रुपये खर्चून तयार करण्यात आलेला हा बोगदा सर्व हंगामात खुला राहणार आहे. म्हणजे बर्फवृष्टी होत असतानाही लोक यातून ये-जा करू शकतील. त्याच्या बांधकामानंतर, उत्तरकाशी ते यमुनोत्री धाममधील अंतर 26 किमीने कमी होईल.हिवाळ्यात हिमवर्षाव होत असताना राडी टॉप परिसरात यमुनोत्री महामार्ग बंद असतो. त्यामुळे यमुना खोऱ्यातील तीन तहसील मुख्यालये, बरकोट, पुरोला आणि मोरी, जिल्हा मुख्यालय उत्तरकाशीपासून तुटले आहेत. चारधाम यात्रेच्या सोयीसाठी आणि राडी टॉपमधील बर्फवृष्टीच्या समस्येपासून मुक्त होण्यासाठी, ऑल वेदर रोड प्रकल्पांतर्गत येथे दुहेरी मार्गाचा बोगदा बांधण्याची योजना आखण्यात आली होती.
उत्तरकाशी, उत्तराखंड येथे दिवाळीच्या दिवशी (12 नोव्हेंबर) पहाटे 4 वाजता बांधकामाधीन बोगद्याचा 60 मीटरचा भाग खचला. यामध्ये 41 मजूर अडकले. सहा दिवस आत अडकलेल्यांची संख्या 40 असल्याचे सांगितले जात होते, मात्र शनिवारी सकाळी ही संख्या एका मजुराने वाढली. आणखी कामगार आत अडकले असण्याची शक्यता आहे.NHAIDCL चे संचालक अंशू मनीष यांनी सांगितले की, आतल्या लोकांची संख्या 41 आहे. दुर्घटनेचा आज सातवा दिवस असून बचावकार्य पूर्ण झालेले नाही. बोगद्यात अडकलेल्या कामगारांना ऑक्सिजन, अन्न, पाणी आणि औषधे पाईपद्वारे पुरवली जात आहेत.
गेल्या सहा दिवसांत बोगद्यातील मलबा उत्खनन यंत्राद्वारे काढण्याचा पहिला प्रयत्न करण्यात आला. यानंतर तीन वेगवेगळ्या ऑगर्स मशिनच्या सहाय्याने ड्रिलिंग करून आणि ढिगाऱ्याच्या आत स्टीलचे पाइप पाठवून कामगारांना वाचविण्याचा प्रयत्न करण्यात आला, मात्र आजपर्यंत सर्व योजना फोल ठरल्या आहेत.
तज्ज्ञांनी शुक्रवारी बचावासाठी प्लॅन-बीवर तातडीची बैठक घेतली. आता बोगदा वरून कापून आत अडकलेल्या लोकांना एअरलिफ्ट काढण्याचा प्रयत्न केला जाईल, असे ठरले. त्यासाठी ड्रिलिंग आणि तज्ज्ञांच्या पथकांनी शुक्रवारी रात्री सर्वेक्षणही केले आहे. आज रेल्वे आणि नॉर्वेच्या इंजिनिअर्सची तज्ज्ञ टीम यावर काम करणार आहे.
PMO उपसचिव मंगेश घिलडियाल आणि PMO सल्लागार भास्कर खुल्वे शनिवारी सकाळी घटनास्थळी पोहोचले आणि NHAI, रेल्वे आणि नॉर्वे मधील अभियंते आणि तज्ञांची बैठक घेतली. नवीन ऑगर मशीनही सकाळी 11 वाजता उत्तरकाशीला पोहोचले, मात्र दुपारी 3 वाजेपर्यंत बचावकार्य सुरू होऊ शकले नाही.
दादा, आईला सांगू नको मी अडकलोय, भावाशी बोलताना मजूर ढसाढसा रडला
मजूर अडकल्याच्या घटनेला आज सात दिवस झाले आहेत. अमेरिकन ड्रिलिंग मशीनच्या मदतीने मदत आणि बचाव कार्य सुरू आहे. दीडशे तासांहून अधिक काळ बोगद्यात अडकलेल्या कामगारांची प्रकृती आता ढासळू लागली आहे. बोगद्याबाहेर उपस्थित असलेले त्यांचे कुटुंबीय चिंतेत आहेत. काही मजूर त्यांच्या कुटुंबीयांशी बोलले आहेत.त्याचदरम्यान, पुष्कर नावाच्या मजुराला त्याचा भाऊ विक्रम सिंह यांच्याशी बोलण्याची संधी मिळाली. तेव्हा त्याच्या तोंडून जे पहिलं वाक्य बाहेर पडलं ते होतं – ‘भाऊ, मी इथे बोगद्यात अडकलो आहे हे आईला सांगू नकोस.’ अशक्तपणामुळे २५ वर्षीय पुष्करला नीट बोलताही येत नव्हते. कुजबुजत तो भावाला म्हणाला की, ‘मी ठीक आहे. येथे आणखी काही कामगार अडकले आहेत. माझ्याबद्दल आईला सांगितले तर तिला काळजी वाटेल’. यावेळी त्याला स्वत:ची नाही तर त्याच्या आईची काळजी होती. भावाशी बोलताना पुष्करला अश्रू अनावर झाले.बोगद्यात टाकलेल्या पाईपद्वारे विक्रम सिंह पुष्करशी बोलला. चंपावत जिल्ह्यातील छन्नी गोठ गावात राहणारा विक्रम सिंह म्हणाला- ‘गेल्या शुक्रवारी मला माझ्या भावाशी बोलण्याची संधी मिळाली. या संपूर्ण संभाषणात त्याची एकच चिंता होती की मी हे माझ्या आईला सांगू नये. मी त्याला त्याच्या तब्येतीबद्दल विचारले आणि बचाव कार्याचे अपडेट्स दिले. घरात सर्वात लहान असल्याने त्याचे आईवर सर्वात जास्त प्रेम होते. मला या घटनेची माहिती मिळताच मी माझ्या वृद्ध आई-वडिलांना अपघाताबद्दल काहीही न सांगता तात्काळ उत्तरकाशीला आलो. पण माझ्या काही शेजाऱ्यांनी घरी येऊन त्यांना अपघाताची माहिती दिली. ही बातमी ऐकून दोघांनाही खूप धक्का बसला आहे.बचाव कार्यात गुंतलेले कामगार बोगद्यात अडकलेल्या कामगारांशी सतत बोलत आहेत आणि त्यांचे मनोबल वाढवत आहेत. ऑक्सिजन आणि ड्रायफ्रुट्ससह जीवनावश्यक वस्तू बोगद्याच्या आत ११ पाईपद्वारे पाठवल्या जात आहेत. आत अडकलेले मजूर फक्त एकच प्रश्न विचारत आहेत की त्यांना बाहेर कधी काढणार. सध्या त्यांना वाचवण्याचे शर्थीचे प्रयत्न सुरु आहेत.
6 एजन्सी व्यतिरिक्त 3 देशांचे तज्ञ बचावकार्यात सहभागी आहेत
नॅशनल हायवे अँड इन्फ्रास्ट्रक्चर डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन लिमिटेड (NHIDCL), NDRF, SDRF, ITBP, BRO, रेल विकास निगमचे 200 हून अधिक लोकांचे पथक चोवीस तास बचावकार्यात गुंतले आहे. याशिवाय थायलंड, नॉर्वे, फिनलंडसह अनेक देशांतील तज्ज्ञांकडून ऑनलाइन सल्ला घेतला जात आहे.
नवीन योजनेनुसार, ड्रिलिंग मशीन बोगद्याच्या वर नेण्यात येईल आणि तळाशी एक छिद्र केले जाईल. बोगद्याच्या मुख्य प्रवेशद्वारापासून डावीकडे जाणाऱ्या मार्गाने मशीन बोगद्याच्या वरच्या बाजूला नेण्यात येईल. येथे बोगद्याचा ‘सी पॉइंट’ आहे, म्हणजे बोगद्यात थोडासा वक्र आहे. या ठिकाणी ड्रिलिंगसाठी सर्वेक्षण करण्यात आले आहे. बोगद्याच्या मजबूत भागात हे ड्रिलिंग केले जाईल. यामुळे बोगद्याचेही काही नुकसान होणार आहे. येथे मशीनला वरपासून खालपर्यंत सुमारे 103 मीटर ड्रिल करावे लागेल.हे ड्रिलिंग मलबा पडण्याच्या ठिकाणापासून 50-60 मीटर अंतरावर आणि पुढे म्हणजे बोगद्याच्या मुख्य प्रवेशद्वारापासून किमान 280-300 मीटर आत केले जाईल. आत अडकलेल्या लोकांना येथून एअरलिफ्ट केले जाईल.