मुंबई, 31 मे 2022
मूकअभिनय हा समर्थ कला प्रकार आहे, या कलेतून कोणताही शब्द न वापरता तुमच्या हृदयाला स्पर्श करता येते, असे ‘अॅन ऑड टू क्वाइट्यूड’ या माहितीपटाचे दिग्दर्शक अशोक कुमार चट्टोपाध्याय प्रतिपादन केले. फ्रेंच क्रांतीच्या काळात , क्रांतिकारकांनी त्यांचा निषेध नोंदविण्‍यासाठी माइम म्हणजेच मूकभीनयाचा वापर केला. सामाजिक समस्यांला वाचा फोडण्‍याची ताकद आजही या कलाप्रकारामध्‍ये त्यात आहे, असे ते म्हणाले. १७व्या मुंबई आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवानिमित्त आयोजित ‘#मिफ संवाद’ मध्ये ते बोलत होते.
आपल्या चित्रपटाबद्दल बोलताना अशोक कुमार चट्टोपाध्याय म्हणाले की, ‘अॅन ऑड टू क्वाइट्यूड’ हे ‘माइम’ कलेतील उस्ताद आणि भारतीय मूकभीनयाचे प्रवर्तक, जोगेश दत्ता यांचे चरित्र आणि जगप्रसिद्ध माइम कलाकार बनण्यासाठी त्यांनी केलेल्या संघर्षाचे रेखाटन म्हणजे हा चित्रपट आहे. “जोगेशदा 13-14 वर्षांचे असताना त्यांचे पालक गेल्यामुळे ते अनाथ झाले. स्वातंत्र्याच्या पहाट ज्यावेळी उगवत होती, त्यावेळी ते सियालदाह स्‍थानकावर होते. आधीच्या पूर्व पाकिस्तानातील कफल्लक निर्वासित म्हणून त्यांनी स्वातंत्र्याचा सूर्योदय पाहिला. हॉटेल, चहाचे टपरी कामगार अशा अनेक विचित्र नोकऱ्या त्यांनी केल्या आहे आणि जीवनात येणा-या चित्रविचित्र अनुभवांना सामोरे गेले. त्यांच्याकडे असलेल्या उत्कृष्‍ट निरीक्षण शक्तीतून, त्यांनी इतरांच्या नकला करायला प्रारंभ केला आणि यातूनच नक्कल करण्याचे कौशल्य विकसित केले. त्यांची विनोदबुद्धीही उत्तम होती. त्यांनी स्वतःहून अनेक स्क्रिप्ट तयार केल्या. हळुहळू त्यांनी स्वबळावरच ‘माइम’ कला विकसित केली. तासनतास केलेल्या सरावाने त्यांनी दाखवलेली कला एक आख्यायिका बनली,” असे चट्टोपाध्याय यावेळी म्हणाले.
माईम उस्तादांबरोबर त्यांना प्रदीर्घ काळ सहवास लाभला. त्यामुळे त्या आठवणी सांगताना अशोककुमार म्हणाले, जोगेश दत्ता यांनी या कलाप्रकारासाठी ज्या प्रकारचे समर्पण दिले आहे, ते खरोखर आश्चर्यकारक आहे. “त्यांनी आपले हे शरीर मंदिरासारखे आहे, असे मानले आणि कठोरतेने आहारविषयक नियम आणि दिनचर्या पाळली. आजच्या काळात , बहुतांश लोकांमध्ये अशा प्रकारचे समर्पण गायब आहे,” ते पुढे म्हणाले.
“मोबाईल आणि इंटरनेटच्या क्रेझमुळे लोक स्टेज अॅक्टिव्हिटी विसरत आहेत. रंगमंचावर कला पाहण्यासाठी पूर्वीसारखी गर्दी सभागृहात होत नाही. आम्ही सभागृहाच्या उद्देशाने कला बनवत आहोत. अडीच इंची मोबाईल स्क्रीन कलाकृतीला न्याय देऊ शकत नाही. माझ्यासाठी ते माध्यम नाही. गाणे, संगीत किंवा नाटक बघायचे असेल तर प्रेक्षागृहात जावे लागेल”, असे मत अशोक कुमार चट्टोपाध्याय व्यक्त केले.
‘अॅन ऑड टू क्वाइट्यूड’ या विषयी थोडक्यात
मूकअभिनय कलेतील दिग्गज जोगेश दत्ता यांचा स्थानिक महोत्सवांमध्ये स्टँडअप कॉमेडियन होण्यापासून ते भारतातील पहिली ‘माइम’ अकादमी स्थापन करणारे भारतीय ‘माइम’चे प्रणेता होण्यापर्यंतचा प्रवास या चित्रपटात आहे.
दिग्दर्शकाबद्दल
अशोक कुमार चट्टोपाध्याय हे चित्रपट आणि जाहिरातींचे दिग्दर्शक आहेत. त्यांनी कोलकाता म्युनिसिपल कॉर्पोरेशन, अरोरा फिल्म कॉर्पोरेशन आणि संगीत नाटक अकादमीसाठी चित्रपटांचे दिग्दर्शनही केले आहे, त्यांच्या फिल्मोग्राफीमध्ये – ‘ए डिव्हाईन पर्क्यूशन’(२०१५), ‘गहना बोरी’ (२०१६) आणि ‘ द गोल्डन ग्लोरी’ (२०१७) यांचा समावेश आहे.
