पुणे – आपली शहरे कोविड-१९ च्या संकटातून सावरत असताना, पुणे महानगर परिवहन महामंडळ लिमिटेड – पी.एम.पी.एम.एल. ने या “बस डे”च्या माध्यमातून जनजागृती करून बस-आधारित सार्वजनिक वाहतुकीचा प्रवास सुधारण्यासाठी पुढाकार घेतला आहे. १८ एप्रिल २०२२ रोजी “बस डे” च्या माध्यमातून या उत्सवाची सुरुवात झाली आणि आठवडाभर अनेक विविध उपक्रम आयोजित आहेत. कार्यक्रमाचे उद्घाटन पुणे मनपाचे अतिरिक्त आयुक्त कुणाल खेमनार यांच्या हस्ते झाले. याप्रसंगी पुणे मनपाचे अतिरिक्त आयुक्त रविंद्र बिनवडे, पी.एम.पी.एम.एल.चे अध्यक्ष व व्यवस्थापकीय संचालक लक्ष्मीनारायण मिश्रा, सहव्यवस्थापकीय संचालक डॉ. चेतना केरुरे, पोलीस उपायुक्त (वाहतूक) पुणे शहर राहु श्रीरामे, पुणे मनपाचे अतिरिक्त आयुक्त ज्ञानेश्वर मोळक यांची प्रमुख उपस्थिती होती. ख्यातनाम मराठी सिने- अभिनेत्री सोनाली कुलकर्णी यांना प्रमुख पाहुणे म्हणून आमंत्रित करण्यात आले होते.
“आमचे उद्दिष्ट केवळ १०-१२ लाख लोकांना दररोज सेवा देण्याचे नाही, तर आपण स्वायत्त बनण्याचे ध्येय ठेवले पाहिजे
जेणेकरून आपल्याला दोन्ही महापालिकांवर आर्थिक मदतीसाठी अवलंबून राहावे लागणार नाही. इतर देश आधीच सर्वांसाठी मोफत सार्वजनिक वाहतुकीचा प्रयोग करत आहेत आणि तेच आमचे अंतिम ध्येय आहे. नॉन-तिकीटिंग महसूल वाढवणे, तंत्रज्ञानाचा वापर आणि नवीन पिढीला सार्वजनिक वाहतुकीकडे आकर्षित करण्यासाठी आणि सर्वांना सुरक्षित सोयीस्कर आणि परवडणारी वाहतूक सुनिश्चित करण्याकडे आमची वाटचाल असेल. असे व्यवस्थापकीय संचालक, व पी.एम.पी.एम.एल. चे अध्यक्ष लक्ष्मीनारायण मिश्रा यांनी सांगितले.
‘पी.एम.पी.एम.एल. व्हिजन २०२७’ – शहरासाठी शाश्वत वाहतुकीची ध्येये आखणारी पुस्तिका व पीएमपीएमएलने प्रवासी
संख्या वाढविण्यासाठी हाती घेतलेले उपक्रम दर्शवणारे माहितीपत्राचे देखील उद्घाटन करण्यात आले. बस डे चा उद्देश
सर्वार्थाने सध्या होण्यासाठी सर्व अधिकारी पीएमपीएमएल बसने त्यांच्या कार्यालयात परतले.
“बस डे” का साजरा करायचा ?
कोविड-१९ साथीच्या काळात, प्रवासी निर्बंधांमुळे, पुणे आणि पिंपरी-चिंचवड या शहरांमध्ये प्रवासी संख्येत मोठ्या प्रमाणात
घट झाली आहे . प्री-कोविड स्तरावर रायडरशिप परत आणणे, लोकांना सार्वजनिक वाहतुकीवर परत आणणे आणि कार व
दुचाकींकडे कायमचे स्थलांतर टाळणे महत्त्वाचे आहे. एकट्या पुण्यात दरवर्षी सुमारे २ लाख नवीन कार आणि दुचाकी
रस्त्यावर येतात, ज्यामुळे २०२० मध्ये हे शहर वाहतूक कोंडी मध्ये पाचवे घोषित झाले आहे. बसेस कार पेक्षा १० पट अधिक
कार्यक्षम असतात आणि बसेसकडे वळल्यास आपली शहरे शाश्वततेची उद्दिष्टे पूर्ण करू शकते. बसेसची स्वारसंख्या सुधारण्यासाठी पी.एम.पी.एम.ल ने १८ एप्रिल रोजी “बस दिन” साजरा केला आणि १८६० बसेस सेवेत उपलब्ध करून दिल्या. यामुळे रोजच्या प्रवासी संख्येत २ लाख ने वाढ (रोजची प्रवासी संख्या सुमारे १० लाख) होणे अपेक्षित आहे.
“भारतात सर्वाधिक दुचाकी वाहनांची संख्या पुण्यात आहे. रस्त्यावर सुमारे ४३ लाख वाहने आहेत आणि दरवर्षी ३.५ – ४ लाख वाहने जोडली जातात. सार्वजनिक वाहतूक वापर सुधारणे आणि वाढवणे हेच आमचे एकमेव लक्ष्य आहे. बसेसमुळे वेळ आणि गर्दी कमी होण्यास मदत होते. मी नागरिकांना विनंती करतो की त्यांनी पी.एम.पी.एम.एल. द्वारे प्रदान केलेल्या सर्व सेवांचा वापर करावा. एका बसमध्ये सुमारे ५४ प्रवासी बसू शकतात; त्या ५४ लोकांनी कार घेण्याचे ठरवले तर खाजगी वाहनांनी किती जागा घेतील याची कल्पना करा.असे पोलीस उपायुक्त (वाहतूक) राहुल श्रीरामे यांनी सागितले.
“मी देखील २००२ साली पुण्यात सार्वजनिक बसने प्रवास केला आहे. तेव्हाची सेवा आणि आताची सेवा ह्यामध्ये खुप मोठे परिवर्तन झाले आहे. सध्या पीएमपीएमएल मध्ये झालेला बदल हा कौतुकास्पद आहे. असे महापालिकेचे अतिरिक्त आयुक्त रविंद्र बिनवडे यांनी सांगितले.
बस केवळ लोकांना प्रवास करण्यास मदत करत नाहीत तर अर्थव्यवस्था सुधारतात, तसेच शहराला सामाजिक आणि
सांस्कृतिक ओळख देतात. बससेवा पुरविणे हा नफा कमावण्याचा व्यवसाय म्हणून न पाहता लोकांची सेवा म्हणून बघितला पाहिजे. आपल्या शहराच्या विकासासाठी पीएमपीएमएलची वाढ आवश्यक आहे असे अतिरिक्त आयुक्त,कुणाल खेमनार, यांनी सांगितले.
बस दिनाचा प्रभाव
आय.टी.डी.पी. इंडिया द्वारे आयोजित केलेल्या चालू सर्वेक्षणानुसार, असे दिसून आले आहे की २२% प्रतिसादकर्त्यांनी ‘बस डे’
कार्यक्रमामुळे बस घेतल्याचे नोंदवले. पुढे २७% लोकांनी बसच्या दिवशी ५ मिनिटांपेक्षा कमी बसच्या वारंवारतेत सुधारणा
नोंदवली. ३०० बसेसची भर पडल्याने बसची वारंवारता सुधारण्यात आणि बसमध्ये अधिक लोक येण्यास मदत झाली.
तथापि, फायदा पाहून बहुतेक लोकांनी दररोज अश्या सेवेची मागणी केली आहे. येत्या २ दिवसांत महिलांसाठीचे तिकिटे
आणि पास कमी दारात उपलब्ध केल्याने प्रवाशांची संख्या आणखी वाढू शकते.
“वर्धापन दिन” व ह्या आठवड्याचा भाग म्हणून “बस डे” साजरा करणे हा पी.एम.पी.एम.ल द्वारे शहरातील सार्वजनिक
वाहतूक सेवांबद्दल जागरूकता आणण्याचा एक उत्तम उपक्रम आहे. बस ताफ्यात आणखी बसेसची भर घालून प्रवासी संख्या
आणखी वाढवता येईल. सध्या, पुणे आणि पिंपरी-चिंचवडमध्ये सध्याच्या लोकसंख्येला सेवा देण्यासाठी आवश्यक असलेल्या
बस ताफा निम्मा आहे. सध्याच्या ताफ्यात अजून १६०० बसेस समाविष्ट केल्याने शहराला २०३१ चे ध्येय साध्य करण्यात
मदत होऊ शकते.
“बस हे शहरी प्रवासासाठी सर्वात परवडणारे परिवहन साधन आहे. बसचा प्रवास कारपेक्षा खूपच स्वस्त आहे. वारंवारता आणि प्रवासी संख्या सुधारण्यासाठी शहरांनी अधिक बस जोडल्या पाहिजेत. कारच्या सरासरी १० कि. मी. प्रवासासाठी बसच्या तुलनेत ४ पट खर्च येतो. -एकनाथ शिंदे, नगरविकास आणि सार्वजनिक बांधकाम मंत्री
