२९ सप्टेंबर २०२५ – जागतिक हृदयदिनानिमित्ताने न्यूबर्ग डायग्नोस्टिक्सने भारतीयांमधील तरुण वयोगटातील वाढत्या हृदय आणि चयापचयासंबंधित आजारांविषयी विदारक सत्य मांडणारे संशोधन पूर्ण केले आहे. जगभरातील हृदय आणि रक्तासंबंधीच्या आजारांमुळे होणा-या मृत्यूंमध्ये भारतात एक पंचमांश मृत्यू होत आहेत. जागतिक आकडेवारीसह देशात झालेल्या अभ्यासानुसार ११ टक्के तरुणांचा हृदय आणि रक्तासंबंधित आजारामुळे मृत्यू होतो. मधुमेह आणि शरीरातील चरबीच्या पातळीत होणारी अनियमित वाढ या दोन प्रमुख कारणांमुळे तरुण भारतीयांमध्ये मृत्यू ओढावू लागला आहे.
न्यूबर्ग लॅबोरेटरीजने गेल्या वर्षभरात बंगळुरु, चेन्नई, अहमदाबाद, मुंबई, दिल्ली, कोलकाता आणि केरळ या राज्यांतील तब्बल १२.५ रहिवाशांच्या रक्तांचे नमुने तपासणीसाठी घेतले. या नमुन्यांची मधुमेहदर्शक आणि लिपीड प्रोफाईल तपासणी करण्यात आली. प्रयोगशाळेत वार्षिक आरोग्य तपासणीसाठी आलेल्या ग्राहकांच्या नमुन्यांतून ही तपासणी करण्यात आली. देशभरातील संपूर्ण लोकसंख्येची तपासणी झालेली नसल्याने ही आकडेवारी केवळ प्रयोगशाळेतील नमुन्यांमधून उघडकीस आलेला अहवाल सादर करते. रक्ततपासणीसाठी २५ ते ३५ वयोगटातील २.२ लाख व्यक्तींचा समावेश होता. या विश्लेषणातून समोर आलेले निष्कर्ष चिंताजनक असल्याचे अहवालाअंती स्पष्ट करण्यात आले:
- १३ टक्के तरुणांना अगोदरपासूनच मधुमेहाची बाधा
- २५ टक्के तरुण मधुमेहाच्या प्राथमिक स्तरावर
- २८ टक्के तरुणांच्या शरीरात चरबीची अनियमित पातळी
प्रादेशिक भागांनुसार, या अहवालातील तरुण वयोगटांचे वर्गीकरण केल्यास दक्षिण आणि पश्चिम भारतातील तरुणांमध्ये हे प्रमाण १४ टक्क्यांपर्यंत आढळले. उत्तर भारतातील ९ टक्के तरुणांना ही बाधा होती. ही टक्केवारी चयापचय आरोग्याच्या धोक्याची संभाव्यता दर्शवते. भौगोलिक पातळीवर ही टक्केवारी असमान असली तरीही चिंताजनक असल्याचे स्पष्ट करण्यात आले. न्यूबर्ग डायग्नोस्टिक्सच्या बायोकेमिस्ट्री विभाग प्रमुख डॉ. प्रज्ज्वल ए.एम डी आणि टीमने या आकडेवारीचे विश्लेषण केले.
तरुणांमधील वाढता मधुमेह आणि वाढत्या चरबीच्या पातळीबद्दल न्यूबर्ग डायग्नोस्टिक्सचे वैद्यकीय संचालक डॉ. सुजय प्रसाद यांनी चिंता व्यक्त केली. ‘‘संशोधनातून समोर आलेली माहिती भयावह आहे. आम्ही तपासलेल्या प्रत्येकी ८ तरुणांपैकी एकाला मधुमेहाची बाधा होती. चारपैकी एक तरुण मधुमेहाच्या प्राथमिक अवस्थेत होता. मधुमेह हा भारतात चुकीच्या जीवनशैलीमुळे शांतपणे परंतु वेगाने पसरणारा आजार ठरु लागला आहे. वेळेवर वैद्यकीय उपचार घेणे आता ऐच्छिक पर्याय राहिलेला नाही. तरुणांचे आरोग्य जपण्यासाठी तसेच वेळेआधी होणा-या हृदयविकाराचा आजार प्रतिबंधित करण्यासाठी आता वैद्यकीय उपचाराला दिरंगाई करता कामा नये.’’
डॉ. सुजय प्रसाद म्हणाले, “प्रतिबंधात्मक आरोग्य तपासण्या हे हृदयविकारापासून बचावाचे पहिले पाऊल आहे. या तपासण्यातून आजारासंबंधी कल्पना येते. तपासण्या टाळल्यास हृदय तसेच रक्तासंबंधीच्या आजार गंभीर अवस्थेत पोहोचल्यावर ध्यानात येतील. भारतातील तरुणांचे भविष्य निरोगी ठेवायचे असल्यास या तपासण्या तातडीने करणे महत्त्वाचे ठरते. या तपासण्या सर्वार्थाने आजारांवर मात करण्यासाठी शक्तिशाली ठरतात.”
यंदाच्या वर्षी जागतिक हृदयदिनानिमित्ताने ‘हृदय वापरा, हृदय समजून घ्या’ ही संकल्पना राबवली जात आहे. हृदयविकाराची लक्षणे दिसण्यापूर्वीच तुमच्या आरोग्य जाणून घ्या याकरिता ही संकल्पना अंमलात आणली जाईल. मधुमेह, उच्च रक्तदाब, शरीरातील वाढत्या चरबीतील अनियमितता हे आजार शांतपणे शरीरभर पसरतात. हृदय व रक्तवाहिन्यांचे नुकसान करतात. ही प्रक्रिया सुरु होऊनही शरीर कोणतेही संकेत देत नाही. म्हणून प्रतिबंधात्मक आरोग्य तपासण्या अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत. नियमित तपासणीमुळे प्राथमिक पातळीवरील मधुमेहाची लागण झाल्यास त्यासंदर्भात माहिती मिळते. शरीरातील अनावश्यक चरबीमुळे होणा-या धोक्यांवर मर्यादा आणता येते. जीवनशैलीत वेळेत सकारात्मक बदल केल्यास, वेळेवर प्रतिबंधात्मक उपचार केल्यास या आजारांवर प्रभावीपणे नियंत्रण मिळवता येते. २५ ते ३५ वयोगटातील वाढता मधुमेह आणि रक्तासंबंधीच्या आजारांमुळे आता हे आजार केवळ वृद्धांपुरती मर्यादित नसल्याचे दिसून आले आहे. शरीरातील साखरेची पातळी दर्शवणारे एचबीएवनसी, कोलेस्ट्रॉल किंवा रक्तदाब यासंबंधित माहिती घेतल्यास लोकांना आरोग्याच्या निरोगी सवयी बाळगण्यास बळ मिळते. हृदयाचे दीर्घकाळ संरक्षण करण्यासाठी माहिती पूर्ण पाऊले उचलण्यासाठी आवश्यक कार्यवाही करता येते.
जागतिक हृदय दिन साजरा करताना न्यूबर्ग डायग्नोस्टिक्स तरुणांना, आरोग्यसेवकांना तसेच धोरणकार्यकर्त्यांना हृदयासंबंधी आरोग्य धोरण जपण्याचे आवाहन करत आहे.
