कॅथोलिक ख्रिश्चन धर्मगुरू पोप फ्रान्सिस यांचे वयाच्या ८८ व्या वर्षी निधन झाले आहे. व्हॅटिकनने दिलेल्या माहितीनुसार, पोप यांनी आज स्थानिक वेळेनुसार सकाळी ७:३५ वाजता अखेरचा श्वास घेतला. पोप फ्रान्सिस हे इतिहासातील पहिले लॅटिन अमेरिकन पोप होते.पंतप्रधान मोदींनीही पोप यांच्या निधनाबद्दल शोक व्यक्त केला आहे. त्यांनी ट्विटरवर लिहिले: “पोप फ्रान्सिस यांच्या निधनाने मला खूप दुःख झाले आहे. या दुःखाच्या वेळी जगातील कॅथोलिक समुदायाप्रती माझी मनापासून संवेदना.पोप फ्रान्सिस हे करुणा, नम्रता आणि आध्यात्मिक धैर्याचे प्रतीक म्हणून जगभरातील लाखो लोक नेहमीच लक्षात ठेवतील.”
गेल्या काही महिन्यांपासून ते आरोग्याच्या समस्यांनी त्रस्त होते. १४ फेब्रुवारी रोजी त्यांना रोमच्या जेमेली रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. त्यांच्यावर न्यूमोनिया आणि अशक्तपणाचा उपचारही सुरू होता. फुफ्फुसाच्या संसर्गामुळे त्यांना ५ आठवडे रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते.उपचारादरम्यान, कॅथोलिक चर्चचे मुख्यालय असलेल्या व्हॅटिकनने म्हटले होते की पोपच्या रक्त तपासणी अहवालात मूत्रपिंड निकामी होण्याची लक्षणे दिसून आली. तथापि, त्यांना १४ मार्च रोजी डिस्चार्ज देण्यात आला.
पोप फ्रान्सिस हे १,३०० वर्षांत पोप म्हणून निवडले जाणारे पहिले बिगर-युरोपियन होते. पोप फ्रान्सिस यांनी समलैंगिक लोकांना चर्चमध्ये येण्याची परवानगी देणे, समलैंगिक जोडप्यांना आशीर्वाद देणे, पुनर्विवाहाला धार्मिक मान्यता देणे असे मोठे निर्णय घेतले. चर्चमध्ये मुलांवरील लैंगिक शोषणाबद्दल त्यांनी माफीही मागितली.
पोप फ्रान्सिस गेल्या आठवड्यात अनेक वेळा सार्वजनिक ठिकाणी दिसले. बुधवारी त्यांनी गेमेली हॉस्पिटल आणि व्हॅटिकन मेडिकल सर्व्हिसच्या कर्मचाऱ्यांची भेट घेतली आणि त्यांच्या उत्कृष्ट उपचारांबद्दल त्यांचे आभार मानले.
गुरुवारी, पोप यांनी व्हॅटिकन सोडले आणि जवळच्या रेजिना कोएली तुरुंगात गेले. येथे ते सुमारे ७० कैद्यांना भेटले आणि त्यांना प्रोत्साहन दिले.रविवारी, फ्रान्सिस यांनी सेंट पीटर्स बॅसिलिकाच्या बाल्कनीतून हजारो लोकांना ईस्टरवर आशीर्वाद दिला.
ब्रिटनचे राजे चार्ल्स यांनी पोप यांना श्रद्धांजली वाहिली
ब्रिटनच्या राजांनी एक अधिकृत निवेदन जारी केले आणि लिहिले,पोप फ्रान्सिस यांच्या निधनाच्या बातमीने मी आणि माझी पत्नी खूप दुःखी आहोत. आमचे मन जड आहे, परंतु आम्हाला हे जाणून काही सांत्वन मिळते की, परमपूज्य यांनी त्यांच्या आयुष्यात आणि सेवेत ज्या भक्तीने चर्च आणि जगाची सेवा केली, त्याच भक्तीने त्यांच्या शेवटच्या क्षणीही ते चर्च आणि जगाला ईस्टरच्या शुभेच्छा देऊ शकले.त्यांच्या करुणा, चर्चच्या एकतेसाठी त्यांचे समर्पण आणि सर्व धर्मांच्या अनुयायांमध्ये सद्भावना राखण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नांसाठी परमपूज्यांचे स्मरण केले जाईल.या महिन्याच्या सुरुवातीला राणी आणि मला त्यांना भेटण्याचा मान मिळाला. आमच्यासाठी हा खूप भावनिक क्षण होता. येशू ख्रिस्तांच्या अनुयायाच्या निधनाबद्दल शोक करणाऱ्यांना आम्ही आमच्या संवेदना व्यक्त करतो.
पोप फ्रान्सिस यांना व्हॅटिकनमध्ये दफन केले जाणार नाही
पोप फ्रान्सिस हे गेल्या एका शतकाहून अधिक काळातील व्हॅटिकनच्या बाहेर दफन केले जाणारे पहिले पोप असतील. पोपना सहसा व्हॅटिकन सिटीमधील सेंट पीटर बॅसिलिका अंतर्गत गुहांमध्ये पुरले जाते. पण पोप फ्रान्सिस यांना रोममधील टायबर नदीच्या पलीकडे असलेल्या सांता मारिया मॅगिओर बॅसिलिकामध्ये दफन केले जाईल.पोप यांनी डिसेंबर २०२३ मध्ये खुलासा केला होता की सांता मारिया मॅगिओर बॅसिलिकामधील त्यांचे दफनस्थान असेल. त्यांनी सांगितले की त्यांना मॅगिओर बॅसिलिकाशी एक विशेष संबंध वाटतो. ते रविवारी सकाळी व्हर्जिन मेरीच्या सन्मानार्थ येथे जात असत.सांता मारिया मॅगीओरमध्ये आणखी ७ पोप दफन करण्यात आले आहेत. पोप लिओ तेरावे हे व्हॅटिकनच्या बाहेर दफन झालेले शेवटचे पोप होते. १९०३ मध्ये त्यांचे निधन झाले.
पोप यांच्या निधनावर काँग्रेस नेत्या प्रियंका गांधी यांनी शोक व्यक्त केला
प्रियंका गांधी यांनी ट्विटरवर लिहिले की, “पोप फ्रान्सिस यांचे निधन संपूर्ण जगासाठी एक मोठे नुकसान आहे. ते खरोखरच प्रेम आणि करुणेचे प्रतीक होते. ते सत्यासाठी उभे राहिले, निर्भयपणे अन्यायाविरुद्ध बोलले आणि आत्मविश्वासाने गरीब आणि उपेक्षित लोकांची काळजी घेतली. ते जगभरातील लाखो लोकांसाठी प्रेरणास्थान होते जे अधिक शांत आणि दयाळू जगाची आशा करतात आणि प्रयत्न करतात. त्यांच्या आत्म्याला शांती लाभो.”
पोप यांच्या निधनानंतर, इटलीची राजधानी रोममध्ये महिलांनी क्रॉस घेऊन मिरवणूक काढली.
पोप यांच्या मृत्यूनंतर, ९ दिवस शोक पाळला जातो. प्राचीन रोमन प्रथेनुसार या काळाला ‘नोव्हेन्डिएल’ म्हणून ओळखले जाते. या काळात पोपना देवाचे आशीर्वाद दिले जातात. त्यांना पोपचे कपडे घातले जातात आणि सेंट पीटर बॅसिलिका नावाच्या ठिकाणी नेले जाते. सेंट पीटर्स बॅसिलिका हे खरे तर रोमचे पहिले पोप सेंट पीटर यांचे दफनस्थान आहे. येथे लोकांना पोप फ्रान्सिसचे शेवटचे सार्वजनिक दर्शन मिळते.
ऐतिहासिकदृष्ट्या, पोप यांच्या मृत्यूनंतर, त्यांचा मृतदेह त्याच्या मृत्यू आणि दफन दरम्यानच्या काळात जतन करावा लागत असे. यासाठी पोपचे काही अवयव त्यांच्या शरीरातून काढून टाकले जातात. ही परंपरा १६ व्या शतकापासून १९ व्या शतकापर्यंत चालली. रोममध्ये १८ व्या शतकात बांधलेले एक कारंजे आहे, त्याला ट्रेवी कारंजे म्हणतात. त्याच्या जवळच्या एका चर्चमध्ये, २० हून अधिक पोपची हृदये संगमरवरी दगडापासून बनवलेल्या कलशांमध्ये ठेवली आहेत.
येशू ख्रिस्ताच्या सर्व अनुयायांना ख्रिश्चन म्हणतात. ख्रिश्चन धर्मातही अनेक विभाग किंवा गट आहेत – जसे की कॅथोलिक, प्रोटेस्टंट आणि ऑर्थोडॉक्स. कॅथोलिक ख्रिश्चनांच्या धार्मिक नेत्यांमध्ये पोप हे सर्वोच्च स्थानावर आहेत. त्याचा शाब्दिक अर्थ आहे – बाबा म्हणजे वडील. जगातील सर्वात लहान सार्वभौम देश व्हॅटिकन सिटी आहे. पोपचे प्रशासन येथून चालते.
‘होली सी’ किंवा ‘परमधर्म पीठ’ नावाची संस्था रोमन कॅथोलिक चर्च आणि पोप यांचे राजनैतिक प्रतिनिधी असल्याचे म्हटले जाते. त्याचे मुख्यालय व्हॅटिकन सिटीमध्ये देखील आहे. होली सी हे रोमन चर्च आणि पोपचे सरकार मानले जाते. ज्याप्रमाणे बहुतेक देशांचे जगभरात दूतावास आहेत. त्याचप्रमाणे, व्हॅटिकनच्या या पवित्र मंदिराचे भारतासह जगातील अनेक देशांमध्ये राजनैतिक मिशन आहेत. यांना व्हॅटिकनचे धार्मिक राजदूत निवासस्थान किंवा ‘अपोस्टोलिक नन्सिएचर्स’ म्हणतात.
जगातील बहुतेक ख्रिश्चन देशांमध्ये पोप फ्रान्सिस हे सर्वात मोठे धार्मिक नेते मानले जातात. ख्रिश्चन धर्माच्या बाबतीत पोपचे आदेश आदराने स्वीकारले जातात. पोपच्या भूमिकेचा या देशांच्या सामाजिक आणि राजकीय घडामोडींवर अनेकदा प्रभाव पडतो.पोप आयुष्यभर त्यांच्या पदावर राहतात. २८ फेब्रुवारी २०१३ रोजी, पोप बेनेडिक्ट सोळावे यांनी त्यांचे वय आणि आजारपणाचे कारण देत पोपपदाचा राजीनामा जाहीर केला. रोमन कॅथोलिक चर्चच्या इतिहासात पोपने स्वतःहून राजीनामा देण्याची ही पहिलीच वेळ होती. बेनेडिक्टच्या जागी फ्रान्सिस आले. १३ मार्च २०१३ रोजी, इटालियन कवी सेंट फ्रान्सिस ऑफ असिसी यांच्या सन्मानार्थ आयोजित एका परिषदेत अर्जेंटिनाचे कार्डिनल जॉर्ज मारियो बर्गोग्लिओ यांची नवीन पोप म्हणून निवड करण्यात आली. पोप फ्रान्सिस नावाचे नवीन पोप बेनेडिक्टचे उत्तराधिकारी म्हणून निवडले गेले.
कॅथोलिक असलेला आणि बाप्तिस्मा घेतलेला कोणताही पुरुष पोप होऊ शकतो. बाप्तिस्मा हा एक कॅथोलिक विधी आहे, ज्यानंतरच एखाद्याला कॅथोलिक म्हणता येते. कॅथोलिक चर्चच्या नियमांनुसार, कोणतीही महिला पोप होऊ शकत नाही. तथापि, असे म्हटले जाते की मध्ययुगात एकदा एक महिला पुरुषांचे कपडे परिधान करत असे आणि पोपच्या कारभाराचे निरीक्षण करत असे. २००९ मध्ये यावर ‘पोप जोन’ नावाचा चित्रपटही बनवण्यात आला आहे.
वेगवेगळ्या देशांचे कार्डिनल हे त्यांच्या देशातील कॅथोलिक चर्चचे सर्वोच्च धार्मिक नेते किंवा पुजारी असतात. पोपला विविध मुद्द्यांवर सल्ला देणारी ९ कार्डिनल्सची एक परिषद असते. सहसा यापैकी एकाची पुढील पोप म्हणून निवड केली जाते.
