नवी दिल्ली -लिबानने अफगाणिस्तानवर ताबा मिळवला आहे. याचा थेट परिणाम भारत आणि अफगाणिस्तान यांच्यातील व्यापारावर होईल. याचे मुख्य कारण म्हणजे भारत सरकार तालिबानला मान्यता देत नाही. तर भारत आणि अफगाणिस्तान सरकारचे एकमेकांशी चांगले संबंध होते. भारत ही दक्षिण आशियातील अफगाण उत्पादनांची सर्वात मोठी बाजारपेठ आहे. भारताने अफगाणिस्तानमध्ये सुमारे 3 अब्ज डॉलर्स (22,251 कोटी रुपये) गुंतवले आहेत.
दोन्ही देशामध्ये 10 हजार कोटींपेक्षा जास्त व्यापार
भारत आणि अफगाणिस्तान दरम्यान द्विपक्षीय व्यापार होतो. 2020-21 या आर्थिक वर्षात, 1.4 अब्ज डॉलर्सचा व्यापार झाला आहे, म्हणजेच दोन्ही देशांमध्ये 10,387 कोटी रुपयांचा व्यापार झाला आहे. त्याचप्रमाणे, 2019-20 मध्ये दोन्ही देशांमध्ये 1.5 अब्ज डॉलर (11,131 कोटी रुपये) चा व्यापार झाला. 2020-21 मध्ये भारताने अफगाणिस्तानला सुमारे 6,129 कोटी रुपयांची उत्पादने निर्यात केली, तर भारताने 3783 कोटी रुपयांची उत्पादने आयात केली.
अफगाणिस्तानमधून आयात केलेली उत्पादने
भारत अफगाणिस्तानातून मनुका, अक्रोड, बदाम, अंजीर, पिस्ता, वाळलेल्या जर्दाळू सारख्या काजू आयात करते. याशिवाय, ते डाळिंब, सफरचंद, चेरी, कॅंटलूप, टरबूज, हिंग, जिरे आणि केशरची आयातही करते.
भारतातून निर्यात होणारी उत्पादने
भारत गहू, कॉफी, वेलची, काळी मिरी, तंबाखू, नारळ आणि नारळाच्या तागापासून बनवलेला माल अफगाणिस्तानला पाठवतो. याशिवाय, ते कपडे, मिठाईच्या वस्तू, मासे उत्पादने, वनस्पती तूप, वनस्पती तेल निर्यात करते. हे वनस्पती, रासायनिक उत्पादने आणि साबण, औषधे, औषधे आणि प्रतिजैविक, अभियांत्रिकी वस्तू, विद्युत वस्तू, रबर उत्पादने, लष्करी उपकरणे यासह इतर उत्पादने पाठवते.
अफगाणिस्तानसोबत व्यापाराची फारशी आशा नाही- अजय बग्गा
अजय बग्गा, परराष्ट्र व्यवहारांविषयी माहिती देताना म्हणाले की, तालिबानच्या काळात आता पहिल्यासारखे व्यापारसंबंध नसणार आहे. अफगाणिस्तान बरोबर भारताचा व्यापार एकतर्फी होता. भारताने अफगाणिस्तानात विकास केला, पण आता अफगाणिस्तान चीनच्या धुरीवर गेला आहे. यामुळे आता अफगाणिस्तानबरोबर व्यापाराची फारशी आशा नाही. अफगाणिस्तान बरोबर व्यापार जवळजवळ संपला आहे. भारत कॅलिफोर्नियामधून सुका मेवा आयात करतो, पण यावर्षीही काही समस्या आहेत ज्यामुळे कोरड्या फळांच्या किमती आणखी वाढतील.
भारताच्या जागतिक व्यवसायावर परिणाम होईल
भारताने गेल्या 20 वर्षांमध्ये अफगाणिस्तानमध्ये सुमारे 22 हजार 251 कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली आहे. इराणमधील चाबहार बंदर अफगाणिस्तानला रस्त्याने जोडले जाईल, अशी भारताची रणनीती होती. इराणमधील चाबहार बंदरापासून अफगाणिस्तानातील देलारामपर्यंतच्या रस्त्याच्या प्रकल्पाचे कामही सुरू आहे. यामुळे अफगाणिस्तानमार्गे भारताचा मध्य युरोपमध्ये प्रवेश सुलभ होईल.
या मार्गाने, भारत मध्य युरोपसह व्यवसाय करण्यास देखील सक्षम होईल, परंतु आता ही योजना उतारावर जात असल्याचे दिसते. गेल्या दोन दशकांत भारताने अफगाणिस्तानच्या विकासासाठी खूप काही केले आहे. भारताने येथील देलाराम आणि झरंज सलमा धरणाच्या दरम्यान 218 किमी लांबीचा रस्ता तयार केला आहे. याशिवाय अफगाणिस्तानची संसदही भारताने बांधली आहे.
आयात कशी केली जाते?
अफगाणिस्तान चारही बाजूंनी जमिनीने वेढलेला आहे. म्हणजेच याची कोणतीच सागरी सीमा नाही. ते वाघा सीमेवरून पाकिस्तानमार्गे भारतात निर्यात होते. यासह, आता इराणच्या चाबहार बंदरातूनही निर्यात सुरू झाली आहे. भारताला विशेषतः हवाई मार्गाने सुकामेवा पुरवला जातो. भारताच्या अफगाणिस्तानातून होणाऱ्या निर्यातीत वाळलेल्या फळांचा मोठा वाटा आहे.
