पुणे : कोविडमुळे ओढवलेले आर्थिक संकट, बेरोजगारीचा प्रश्न, कौटुंबिक वाद-विवाद, नैराश्य भावना यामुळे आत्महत्येच्या विचाराने ग्रासलेल्यांची संख्या मोठी आहे. आत्महत्येचा अयशस्वी प्रयत्न झाल्यानंतर पुन्हा त्यांच्या मनात आत्महत्येचा विचार येऊ नये, यासाठी आत्महत्येच्या प्रयत्नातून बचावलेल्या लोकांना मानसिक-भावनिक आधार देण्याची आवश्यकता असते. अशा लोकांना आत्महत्येच्या विचारांपासून परावृत्त करण्यासाठी, तसेच त्यांना जगण्याची उमेद देण्यासाठी इंटरनॅशनल सर्वायव्हर ऑफ सुसाईड लॉस डे’ (दि. २१ नोव्हेंबर) साजरा करण्यात येतो. या लोकांकरिता पुण्यतील कनेक्टिंग एनजीओच्या वतीने मोफत हेल्पलाईन कार्यरत आहे.
‘टेलिफोनिक इमोशनल सपोर्ट टू सुसाइड सरव्हायवर्स’ ही सेवा दर बुधवारी आणि शुक्रवारी दुपारी ३ ते ५ या दरम्यान कार्यरत असते. या सेवेमध्ये कनेक्टिंग ट्रस्टकडून आत्महत्याग्रस्त लोकांना फोनद्वारे आधी वेळ घेणेसाठी (अपॉईंटमेंटसाठी) संपर्क साधला जातो, त्यांच्या संमतीने अपॉईंटमेंट ठरवल्यानंतर दुपारी ३ ते ५ या दरम्यान त्यांना फोनद्वारे मानसिक-भावनिक आधार दिला जातो. ज्यांना धोका अधिक त्यांना प्राधान्य देऊन २४ तासांत पुन्हा फोन केला जातो. आत्महत्याग्रस्त व्यक्ती अपॉईंटमेंटसाठी ८४८४०३३३१२ या क्रमांकावर एसएमएस (SMS) करू शकतात. एसएमएसमध्ये नाव, संपर्क क्रमांक, कोणी आत्महत्येचा प्रयत्न केला आहे किंवा आत्महत्येमुळे जवळची व्यक्ती गमावली आहे,आदी माहिती विचारली जाते. हा सर्व तपशील गोपनीय ठेवण्यात येतो (काही कायदेशीर अपवाद वगळता). तातडीने बोलायचे असल्यास आमच्या डिसट्रेस हेल्पलाईनवर- ९९२२००४३०५/९९२२००११२२ (रोज दुपारी १२ ते रात्री ८) यावर फोन करू शकता. ‘लक्षात ठेवा, तुम्ही एकटे नाहीत. कनेक्टिंग ट्रस्ट आहे तुमचे ऐकून घेण्यासाठी, तुम्हाला समजून घेण्यासाठी!’ हा कानमंत्र आम्ही लोकांपर्यंत पोहोचवत आहोत, अशी माहिती कनेक्टिंग ट्रस्टच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी लियान सातारवाला यांनी दिली.
लियान सतारावाला म्हणाल्या, “कोरोना महामारीमुळे तसेच लॉकडाउन काळात लोकांना आजारपण, बेरोजगारी, अपयश, निराशा, एकटेपणा या समस्यांमध्ये वाढ झाली. खचल्यामुळे मनात आत्महत्येचा विचार, तसेच प्रयत्न केला गेला. अशांना लोकांना आत्महत्यतेच्या विचारापासून परावृत्त करण्यासाठी आत्महत्याग्रस्त (सुसाइड सरव्हायवर) आधार दिवस साजरा केला जातो. आत्महत्याग्रस्त लोकांना भावनिक आधार देण्याचा प्रयत्न याद्वारे केला जातो. जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार, आत्महत्येचा विचार करणाऱ्या २० व्यक्तिमधील एका व्यक्तीचा आत्महत्येमुळे मृत्यू होतो. जे आत्महत्येचा प्रयत्न करतात, ते पुन्हा असा प्रयत्न करण्याची शक्यता अधिक असते. आत्महत्याग्रस्त किंवा सुसाइड सरव्हायवरचे तीन प्रकारचे असू शकतात. यामध्ये ज्यांनी आत्महत्येचा प्रयत्न केला आहे, ज्यांच्या कुटुंबातील किंवा जवळच्या नात्यामधील कोणीतरी आत्महत्यामुळे मरण पावले आहे किंवा ज्यांनी आत्महत्या होताना, झालेली पहिली आहे अशा लोकांचा यामध्ये समावेश असतो.”
“भावनिक आधार देण्यासाठी कनेक्टिंग ट्रस्टच्या माधयमातून काम सुरु आहे. यासाठी ट्रस्ट ‘सरव्हायवर सपोर्ट प्रोग्राम’ (SSP) राबवत आहे. या अंतर्गत टेलिफोनिक इमोशनल सपोर्ट टू सुसाइड सरव्हायवरस् (SSP-TESSS) हा एक नवीन उपक्रम सुरू केला आहे. आत्महत्याग्रस्त लोकांचे प्रमाण अधिक आहे, अशा बऱ्याच जणांना वेळीच आवश्यक तो आधार मिळत नाही. बदनामी हे त्यामागील कारण आहे. परंतु आता कनेक्टिंग ट्रस्ट हे पुणे पोलिस आणि ससुन रुग्णालयाच्या सहकार्याने थेट आत्महत्याग्रस्त लोकांपर्यंत पोहचतात. कोणताही सल्ला न देता, आत्महत्याग्रस्त व्यक्तीविषयी कोणत्याही प्रकारचे मत न बनवता, समानुभूतीने आणि अनुकंपेने आशा व्यक्तीचे दुःख ऐकून, समजून घेतले जाते,” असेही त्यांनी नमूद केले.
