आयसीआयसीआय बँक शेतकऱ्यांची पत तपासण्यासाठी घेणार उपग्रहांनी दिलेल्या माहितीची मदत
· असा निर्णय घेणारी भारतातील पहिलीच व जगातील मोजक्या बँकांपैकी एक बँक
· महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश व गुजरात येथील 500 गावांमध्ये उपलब्ध; लवकरच 63,000 गावांपर्यंत विस्तारण्याचे नियोजन
मुंबई: आयसीआयसीआय बँकेने शेती क्षेत्रातील आपल्या ग्राहकांची पत तपासण्यासाठी पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या उपग्रहांकडून मिळणाऱ्या माहितीचा वापर करणार असल्याचे आज जाहीर केले आहे. शेतकऱ्यांना कर्ज देण्यासंबंधीचे निर्णय जलद घेण्याच्या दृष्टीने जमीन, सिंचन व पीकपद्धती यांच्याशी निगडित असलेल्या विविध निकषांचे मापन करण्यासाठी उपग्रहाने दिलेल्या माहितीचा वापर करणारी आणि या माहितीची सांगड लोकसंख्याविषयक व आर्थिक निकषांशी घालणारी ही भारतातील पहिलीच आणि जगभरातील मोजक्या बँकांपैकी एक बँक आहे. नावीन्यपूर्ण तंत्रज्ञानाचा अशा प्रकारे वापर केल्यास, सध्या कर्ज घेतलेले असलेल्या शेतकऱ्यांना त्यांची पात्रता वाढवण्यासाठी, तसेच यापूर्वी कर्ज न घेतलेल्या शेतकऱ्यांना कर्ज उपलब्ध होणे सोयीचे होण्यासाठी होणार आहे. तसेच, उपग्रहांच्या माहितीच्या मदतीने काँटॅक्टलेस पद्धतीने जमिनीची खातरजमा केली जाणार असून, पतविषयक मूल्यमापन अवघ्या काही दिवसांत केले जाणार आहे. या क्षेत्रातील अन्य कंपन्यांना यासाठी 15 पर्यंत दिवस लागतात.
बँक गेले काही महिने महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश व गुजरात येथील 500 हून अधिक गावांमध्ये उपग्रहांद्वारे मिळालेल्या माहितीचा वापर करत आहे आणि लवकरच हा उपक्रम देशभरातील 63,000 हून अधिक गावांपर्यंत विस्तारण्याचे बँकेचे नियोजन आहे.
करोनाव्हायरस महामारीच्या पार्श्वभूमीवर लोकांना घरामध्येच राहण्याचे आणि प्रवास करणे टाळण्याचे आवाहन केले जात असताना, हा उपक्रम सादर करण्यात आल्याने तो विशेष महत्त्वाचा आहे. उपग्रहांनी दिलेल्या माहितीमुळे जमीन, पीक व सिंचनाची पद्धत यांचे दुरूनच झटपट व तांत्रिकदृष्ट्या अचूक विश्लेषण करणे शक्य होणार आहे. त्यासाठी बँकेच्या अधिकाऱ्यांना किंवा ग्राहकांना प्रत्यक्ष जमिनीच्या ठिकाणी जाण्याची आवश्यकता भासणार नाही. यामुळे, शेतकऱ्यांना कोठेही प्रवास न करता, तसेच अन्य कोणत्याही प्रकारचा खर्च न करता बँकेला विश्वासार्ह माहिती पुरवता येऊ शकते.
या नव्या उपक्रमाविषयी बोलताना, आयसीआयसीआय बँकेचे कार्यकारी संचालक अनुप बागची म्हणाले, “ग्राहकांना जास्तीत जस्त सोयीस्कर सेवा देण्याच्या हेतूने, तंत्रज्ञानामध्ये प्रवर्तक असे नावीन्य आणण्याची आयसीआयसीआय बँकेची परंपरा आहे. आम्ही नावीन्याची कास धरून 1998 मध्ये इंटरनेट बँकिंग, मोबाइल बँकिंग (2008), टॅब बँकिंग (2012), 24×7 टच बँकिंग शाखा (2012), सॉफ्टवेअर रोबोटिक्स (2016) आणि ब्लॉकचेन बसवणे (2016) अशा सेवा सर्वांच्या आधी सुरू केल्या आणि वित्तीय सेवा उद्योगामध्ये नवे मापदंड निर्माण केले.
शेतकऱ्यांना कर्ज देत असताना, त्यांची पत तपासण्यासाठी उपग्रहांकडून मिळालेल्या माहितीचा व विश्लेषणाचा वापर करणे, हे आणखी एक नावीन्यपूर्ण व आधुनिक तंत्रज्ञान आम्ही सादर करत आहोत. अगोदर, शेतकऱ्यांना भविष्यात मिळू शकणाऱ्या उत्पन्नाचा अंदाज बांधण्याच्या हेतूने, जमिनीचे ठिकाण, सिंचनाची पातळी व पिकाची गुणवत्ता यांच्याशी संबंधित निरनिराळ्या निकषांचे व्यक्तिशः मूल्यमापन करण्यासाठी दूरदूरच्या ठिकाणी जावे लागत असे. आता, पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या उपग्रहांनी टिपलेल्या इमेजेसद्वारे अनेक ठिकाणांची वेगवेगळ्या प्रकारांची माहिती काँटॅक्टलेस व अत्यंत विश्वासार्ह पद्धतीने तपासता येऊ शकते. ही माहिती, तसेच लोकसंख्याविषयक व आर्थिक तपशील यांची सांगड घालून शेतकऱ्याच्या मालकीच्या जमिनीबद्दल इत्थंभूत माहिती उपलब्ध होऊ शकते. या तंत्रज्ञानाचा वापर केल्याने कर्जाची उपलब्धता वाढण्यासाठी मदत होणार आहे. कारण, कर्जाच्या बाबतीत नवखे असलेल्या शेतकऱ्यांना औपचारिक स्वरूपाचे कर्ज सहज उपलब्ध होऊ शकेल, तसेच सध्या कर्ज घेतलेले असलेल्या शेतकऱ्यांना त्यांच्या कर्जाच्या पात्रतेमध्ये सुरक्षितपणे वाढ करता येऊ शकेल. 500 हून अधिक गावांतील प्रायोगिक तत्त्वावरील प्रकल्पाला मिळालेला प्रतिसाद पाहता, या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने कर्जे देण्यासाठी आम्ही देशातील 63,000 हून अधिक गावे यामध्ये समाविष्ट करणार आहेत.”
बँकेने व्यावसायिक वापरासाठी हवामानाचा वापर व स्पेस टेक्नालॉजीचा वपर यामध्ये हातखंडा असलेल्या कृषी फिनटेक कंपन्यांशी भागीदारी केली आहे. जमीन, पीक व सिंचन यांचा सखोल अभ्यास करून शेतकऱ्यांची पत अभ्यासण्यासाठी 40 हून अधिक निकषांच्या आधारे अहवाल तयार करण्यासाठी बँकेने त्यांच्याबरोबर काम केले आहे. पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या उपग्रहांकडून मिळालेल्या इमेजेसचे विश्लेषण करण्यासाठी सर्व विश्लेषण विचारात घेतले जाते. याचबरोबर, भूतकाळात मिळालेल्या व भविष्यात मिळणाऱ्या कृषी उत्पन्नाचा, भूतकाळातील व भविष्यातील लागवडीच्या कालावधीचा व उत्पन्नाच्या स्रोतांचा अंदाज वर्तवण्यासाठी जिल्हा स्तर, गाव पातळी आणि वैयक्तिक जमीन या स्तरांवर निर्देशांक तयार करण्यासाठी बँकेने स्कोअरिंग मॉडेल तयार केले आहे. यामुळे पत मूल्यमापनासाठी महत्त्वाची माहिती मिळणार आहे.
बँक वापरत असलेल्या उपग्रहांच्या माहितीपैकी काही प्रमुख माहिती पुढीलप्रमाणे आहे:
· गेल्या काही वर्षांतील पर्जन्य व तापमान यांची आकडेवारी
· गेल्या काही वर्षांतील मातीतील आर्द्रतेची पातळी
· पृष्ठभागावरील पाण्याची उपलब्धता
· पिकाचे नाव, अंदाजे पेरणी व कापणीचे आठवडे, पिकाचे आरोग्य व उत्पादन असे पीक पेरणीतील ट्रेंड
· अक्षांश, रेखांश व जमिनीची सीमा असा शेतजमिनीच्या ठिकाणाचा तपशील
· जवळची गोदामे व बाजारपेठा
या नावीन्यपूर्ण तंत्रज्ञानामुळे बँकेचे ग्राहक असलेल्या आणि नसलेल्याही शेतकऱ्यांना केसीसी (किसान क्रेडिट कार्ड) कर्जे मिळवण्यासाठी मदत होणार आहे. जून 30, 2020 पर्यंत संपलेल्या तिसऱ्या तिमाहीत, बँकेने ग्रामीण भागात दिलेल्या 571.77 अब्ज रुपयांच्या कर्जांमध्ये केसीसीचे योगदान एक-तृतियांश होते.