अशा व्यक्तींना निदान न होण्याचा धोका असतो, त्यातून अचानक हृदय व किडनीबाबत गुंतागुंत किंवा स्ट्रोक होण्याची भीती
पुणे: इंडिया हार्ट पाहणीतील (आय.एच.एस.) निष्कर्षांनुसार, महाराष्ट्रात (मुंबई वगळता) पाहणीत सहभागी झालेल्या व्यक्तींपैकी 19.1% जण व्हाइट-कोट हायपरटेन्सिव्ह होते, तर 21.7% जणांना मास्क्ड हायपरटेन्शन असल्याचे आढळले, यामुळे जवळजवळ 41% लोकांना मिसडायग्नॉसिसचा (व्हाइट-कोट हायपरटेन्शनच्या बाबतीत) आणि ‘मिस्ड’ डायग्नॉसिसचा (मास्क्ड हायपरटेन्शनच्या बाबतीत) धोका असल्याचे दिसून आले आहे. पाहणीमध्ये राज्यातील 2026 जण सहभागी झाले होते. त्यामध्ये 1288 पुरुष व 738 स्त्रिया होत्या.
मास्क्ड हायपरटेन्शन म्हणजे डॉक्टरांकडे तपासल्यावर ब्लड प्रेशर नॉर्मल दिसते, परंतु घरी उच्च असते; व्हाइट-कोट हायपरटेन्शन म्हणजे केवळ क्लिनिकमध्ये गेल्यावर ब्लड प्रेशर वाढल्याचे दिसून येते. व्हाइट-कोट हायपरटेन्सिव्ह हे मिसडायग्नॉस्ड असतात आणि त्यांना अँटि-हायपरटेन्शन औषधे सुरू असतात. त्यांना विनाकारण औषधोपचार घ्यावे लागतात. तर दुसरीकडे, मास्क्ड हायपरटेन्सिव्हचे निदान होत नाही आणि त्यामुळे त्यांना हृदय, किडनी, मेंदू यामध्ये गुंतागुंत होण्याची शक्यता असते व त्यामुळे अकाली मृत्यू होऊ शकतो.
भारतीयांमध्ये पहिल्या ऑफिस व्हिजिटमध्ये (डॉक्टरचे क्लिनिक) 42% इतक्या मोठ्या प्रमाणात मास्क्ड हायपरटेन्शन व व्हाइट-कोट हायपरटेन्शन असल्याचे इंडिया हार्ट पाहणीमध्ये आढळले आहे. भारतीयाचा सरासरी रेस्टिंग हार्ट रेट प्रति मिनिट 80 ठोके असल्याचेही पाहणीत दिसून आहे. हे ठोके प्रति मिनिट 72 असणे अपेक्षित आहेत. पाहणीतील आणखी एक महत्त्वाचा निष्कर्ष म्हणजे, भारतीयांना सकाळच्या तुलनेत संध्याकाळी हाय ब्लड प्रेशर असते. अन्य देशांमध्ये असे दिसून येत नाही. यामुळे डॉक्टरांनी अँटि-हायपरटेन्शनच्या औषधांची मात्रा सुचवताना पुनर्विचार करणे अपेक्षित असल्याचे अधोरेखित होते.
आय.एच.एस.मध्ये प्रिन्सिपल इन्व्हेस्टिगेटर राहिलेले, बात्रा हॉस्पिटल अँड मेडिकल रिसर्च सेंटरच्या अकॅडेमिक्स व रिसर्चचे डीन व अध्यक्ष, कार्डिऑलॉजिस्ट डॉ. उपेंद्र कौल यांनी सांगितले, “भारतात हायपरटेन्शनचे अधिक चांगल्या पद्धतीने क्लिनिकल व्यवस्थापन गरजेचे असल्याकडे इंडिया हार्ट पाहणी निर्देश करते. ही सर्व आकडेवारी भारताबद्दलची आहे आणि तिचा उपयोग भारतीयांमधील हाय ब्लड प्रेशरचे निदान करण्यासाठी योग्य पद्धती अवलंबण्यासाठी व्हायला हवा. पाहणीमध्ये हायपरटेन्शनच्या विविध पैलूंबाबत सविस्तर माहिती दिली आहे.”
एरिस लाइफसायन्सेसने इंडिया हार्ट पाहणी केली व ही पाहणी बात्रा हॉस्पिटल अँड मेडिकल रिसर्च सेंटर याअंतर्गत करण्यात आली. |
एरिस लाइफसायन्सेसचे मेडिकलचे अध्यक्ष डॉ. विराज सुवर्णा म्हणाले, “मास्क्ड हायपरटेन्शनचे निदान झाले नाही तर घातक ठररते. यासंदर्भात नमूद केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, क्लिनिकव्यतिरिक्त घरी असतानाही ब्लड प्रेशरची पाहणी करणे महत्त्वाचे ठरते. या आजाराशी सामना करत असताना व आरोग्याची काळजी घेत असताना, हायपरटेन्शनचे अचूक निदान होणे गरजेचे असते.”
आय.एच.एस.चे समन्वयक आणि आरोग्य क्लिनिक व रुबी हॉल क्लिनिक येथील कार्डिऑलॉजिस्ट डॉ. जे. एस. हिरेमठ म्हणाले, “हाय रेस्टिंग हार्ट रेट आणि अनियंत्रित ब्लड प्रेशर यामुळे हृदय व किडनी अशा अवयवांना इजा पोहोचते. दीर्घकाळामध्ये याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात. सावधगिरी म्हणून, लोकांनी घरच्या घरी ब्लड प्रेशरची नियमित तपासणी करावी आणि ब्लड प्रेशर कसे नियंत्रित करावे हे डॉक्टरांना विचारावे.”
दीनानाथ मंगेशकर हॉस्पिटलचे नेफ्रॉलॉजिस्ट डॉ. तुषार दिघे यांच्या मते, “कार्डिओ-व्हस्क्युलर गुंतागुंतीव्यतिरिक्त, हाय ब्लड प्रेशरमुळे किडनीवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम होतो. शरीराचे कार्य सुरळित होण्यासाठी किडनी निरोगी असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्या दृष्टीने, लोकांनी निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करावा आणि कोणतीही मोठी गुंतागुंत निर्माण होऊ नये म्हणून ब्लड प्रेशर नियमितपणे तपासावे. इंडिया हार्ट पाहणीने महाराष्ट्रामध्ये असणाऱ्या हायपरटेन्शनबद्दल महत्त्वाची माहिती दिली आहे. ही माहिती भविष्यात अनेक प्रकारे उपयुक्त ठरणार आहे.”
या पाहणीचे वेगळेपण म्हणजे, ही पाहणी ‘ड्रग-नेव्ही’ (कोणतेही अँटि-हायपरटेन्शन औषध सुरू नसलेल्या व्यक्ती) सहभागींवर करण्यात आ. यासाठी ब्लड प्रेशरची आकडेवारी घेण्याची सर्वंकष प्रक्रिया वापरण्यात आली. पाहणी करणाऱ्यांनी 15 जिल्ह्यांतील 1233 डॉक्टरांच्या मदतीने नऊ महिने कालावधीमध्ये 18,918 सहभागींचे (पुरुष व स्त्रिया) ब्ड प्रेशर तपासले. सलग 7 दिवस दिवसातून चार वेळा सहभागींचे ब्लड प्रेशर घरच्या घरी तपासण्यात आले.
एरिस लाइफसायन्सेसविषयी
एरिस लाइफसायन्सेस ही आघाडीच्या इंडियन फार्मास्युटिकल मार्केटमधील (आयपीएम) आघाडीच्या 25 कंपन्यांपैकी एक आहे. कंपनी अनुपालन, थेरॉपेटिक, डायग्नॉस्टिक्स या बाबतीत भारतातील कमतरता भरून काढण्यासाठी कार्यरत आहे. रुग्णसेवेला प्राधान्य देण्याच्या कंपनीच्या तत्त्वाला अनुसरून, रुग्णांना लवकरात लवकर बरे वाटावे, यासाठी कंपनी एबीपीएम ऑन कॉल (24 तास बीपी तपासणे), होल्टर ऑन कॉल अशा पेशंट केअर उपक्रमांना पाठिंबा देते.